راز خلوتیان ؛ شرح گزیده غزلیات حافظ

 راز خلوتیان ؛ شرح گزیده غزلیات حافظ

نویسنده: رضا اشرف زاده
ناشر: کلهر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 460
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1379 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو ؛ لبخ روکش سائیدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

در مورد این گزیده با توجه به این شعر که "شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت" است و انتخاب غزلهایی که بین غزلها کاری بس دشوار می نمود، با توجه به روایی بعضی از غزلها در اذهان و با عنایت به کلیدی بودن بعضی از این غزلها این صد و ده غزل انتخاب و شرح شد، به طوری که اگر کسی این صد و ده غزل را با دقت با شرح آنها بخواند تا حدودی می تواند تمامی غزلهای حافظ را بفهمد و شرح کند.

در اول، وزن هر غزل و بحری که در آن سروده شده، ذکر شده و احیانا در مورد ارزش موسیقایی این وزن نیز بحث شده است. با توجه به مآخذ موجود و دیوان شاعران پیش از حافظ، تا حد امکان شاعرانی که در ان وزن و قافیه غزل یا غزلهایی داشته اند ذکر و مطلع غزلها اورده شده است. در صورتی که شاعری پیش از حافظ یا بعد از او، مضمون بیت او را آورده است، شعر و شاعر آن شعر ذکر شده است.

لغات و ترکیبات و کنایه ها و استعارات بر اساس معتبرترین بیت او را آورده است، شعر و شاعر آن شعر ذکر شده است. لغات و ترکیبات و کنایه ها و استعارات بر اساس معتبرترین فرهنگها معنی شده و احیانا معنی خاصی که حافظ از انها اراده کرده است بیان شده است. مفهوم عرفانی لغت، یا بیت، تا آنجایی که به افراط و تفریط کشیده نشود، ذکر شده است. تلاش شده که شعر حافظ با شعر حافظ معنی شود مضمونی را که حافظ در ابیات دیگر آورده است، در کنار بیت مورد نظر ذکر شود تا خواننده توسّع و گستردگی آن و مفهوم و مضمون را در شعر حافظ دریابد

ترکیب « شمع آفتاب» ترکیب کلیشه ای بوده است که به صورتهای « شمع خورشید» و « شمع مهر» نیز آمده است. گاه نیز برعکس شمع به خورشید مانند شده است.اینکه شمع گردون، شمع افق، شمع روز، شمع آسمان، شمع فلک و شمع خاورگاه استعاره از آفتاب اند، دلیلی دیگر بر این ادعاست.نکتة دیگری که از شواهد به دست می آید، این است که در قدیم چراغها را از شمع روشن می‌کرده اند. آخرین نکته که در خصوص شمع و چراغ قابل تأمل است، این است که در زمان قدیم شمع بزرگتر و بسی برتر از چراغ بوده است:

در مصراع مورد بحث حافظ « شمع آفتاب» در برابر « چراغ مرده » نشسته است؛ یعنی « چراغ» با « آفتاب» مقایسه شده، نه با « شمع »؛ هرچند شمع نیز از چراغ بزرگتر و در روشنایی برتر بوده است. حافظ، روی دوست را به شمع مانند نمی کند، بلکه آن را آفتاب می داند تا چراغ را در برابر آفتاب نشانده باشد. چراغ در زمان قدیم با روغن می سوخته است و ضعیف و اندک نوربوده و هنگام خاموشی سیاه و تیره؛ به طوری که خاقانی آن را دل سیاه نیز خوانده است.

دکتر رضا اشرف‎زاده در سال 1358 تدریس خود را دانشگاه تربیت معلم شروع نمودند و از آن زمان به بعد در سمت استاد و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی با مراکز تربیت معلم شهید بهشتی و شهید خورشیدی مشهد همکاری داشتند. ایشان بسیار خوشحال هستند از این که در آن زمان دانشجویانی تربیت نموده‌اند که در حال حاضر مدرک دکترا گرفته و از بهترین استادان دانشگاه‎های کشور به شمار می‎روند. دکتر اشرف‏زاده از معدود استادانی هستند که وقتی یک کار پژوهشی و تحقیقی به دانشجویان واگذار می‎کنند به همراه آنان در تمام مراحل پژوهش و فعالیت‌‎های تحقیقی حضور و همکاری دارند. همین امر یکی از دلایلی است که ایشان دو بار به عنوان استاد نمونه انتخاب شدند.