ذخیره الملوک

ذخیره الملوک

نویسنده: میرسیدعلی همدانی
تصحیح و تعلیق: محمود انواری
ناشر: دانشگاه تبریز - موسسه تاریخ و فرهنگ ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 930
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1358 - دوره: 1

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب 

چون معرفت اسرار حروف و حقایق اسرار نقطه یکی از مبانی اسرار علم توحید است، خواستم واردات سری خود را درباره اسرار و خصایص و بروز آن به صورت اعیان حروف به زبان ذوق و اشاره، نه به روش استدلالی علماء مترسم بنویسم و تصاریف آنها را نیز که مشیر به شئون تجلیات الهیه است، شرح دهم...

در میان رساله‌های فارسی میرسیدعلی همدانی، کتاب ذخیرة الملوک مفصل‌ترین اثری به شمار می‌آید که از او برجا مانده است. این کتاب یک مقدمه و ۱۰ باب و خاتمه‌ای کوتاه را دربرمی‌گیرد که بنا بر قول مؤلف به استدعای جمعی از ملوک و حکام و اشراف نوشته شده است.

بیشتر مطالب این کتاب، ترجمه و تلخیص کتاب‌های امام محمد غزالی با نام‌های احیاء علوم الدین و کیمیای سعادت و البته اضافاتی از مؤلف است. هر یک از ابواب ذخیرة الملوک همانند احیاء العلوم، ابتدا با یک یا چند آیه و سپس احادیث با ترجمه‌های صحیح آغاز می‌شود. او مطالب دیگر را غالبا با استناد به آیات احادیث و اقوال مشایخ صوفیه و عرفا و زهاد ذکر کرده است.

امیر سیدعلی‌بن شهاب مشهور به سیدعلی و میرسیدعلی، عارف، شاعر و از مشایخ و خلفای سلسله کبرویه، از پیروان طریق شیخ نجم‌الدین کبری است. او در ۱۲ رجب سال ۷۱۴ قمری در همدان و در خانواده‌ای متمکن از سادات حسینی و از مادری سیده متولد شد. پدرش امیر شهاب‌الدین، حاکم همدان و مردی اهل ایمان بود.او از کودکی زیر نظر دایی‌اش، سیدعلاءالدین، که از اولیاء الله بود، پرورش یافت. دایی او نیز که چونان پدر متکمن بود، معلمی را به آموزش او گمارد که از مریدان شیخ محمود مزدَقانی، مرید و جانشین علاء‌الدوله سمنانی بود.

میر پس از گذراندن مراحل سلوک نزد خواص اصحاب علاءالدوله سمنانی، به فتوای سی و اندی تن از مشایخ، مامور ارشاد غرباء دیار و طالبان و تبلیغ اسلام شد و رنج سفر را با اشتیاق پذیرفت و به سیر و سیاحت در اقصی نقاط عالم، از شام و روم تا ترکستان و کشمیر و هند و سراندیب پرداخت و بارها به زیارت خانه خدا مشرف شد و تا زمان وفات به این کار ادامه داد. در طول مدت سفر، در کنار رودخانه جهلم ساکن شد و برای ساخت مدرسه دینی و کتابخانه در این منطقه اقدام کرد و هزاران نفر به دست وی مسلمان شدند. مهاجرت میر و صدها تن از پیروانش و ایرانیان دیگر به کشمیر، موجب انتقال هنرهای ایرانی همچون شالبافی، سفال‌گری و خوش‌نویسی به آن سرزمین شد.

او هنگام مراجعت از کشمیر و عزیمت به ترکستان در پاخلی (پکلی) در کافرستان (نورستان کنونی) در ۶ذی‌الحجه ۷۸۶ قمری به سن ۷۳ سالگی درگذشت و مریدانش جسد او را به ختلان، موطن ابواسحاق ختلانی، جانشین او در سلسله کبرویه، حمل و در همان جا دفن کردند. مدفن او اکنون در کولاب تاجیکستان (ختلان) در ۲۳۰ کیلومتری جنوب دوشنبه قرار دارد.