دیوان مخفی

نویسنده: زیب النساء بیگم
ناشر: منشی نول‌کشور - بمبئی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 133
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1929 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ صفحه اول افتادگی دارد و دو صفحه آخر افتادگی داشته که تا حدودی ترمیم شده

مروری بر کتاب 

چاپ سنگی

دختر شاهم ولیکن رو به فقر آورده ام
زیب و زینت بس همینم نام من زیب النساست

«زیب‌النساء» متخلص به «مخفی» نامدارترین زن پارسی‌گوی شبه قاره هند به سال 1048 هجری در آن سرزمین ولادت یافت و پس از 65 سال زندگانی، به سال 1113 هجری در همان سامان جهان را بدرود گفت. پدر وی «اورنگ‌زیب» از فرمانروایان معروف سلسله گورکانی هندوستان است و مادر او که نژاد ایرانی دارد، نسب به دودمان صفویه می‌رساند. وی یکی از چهره های شاخص در میان بانوانی است که با آثار خویش در ادبیات پارسی توانسته اند جزئی از پیکره تاریخ ادب پارسی باشند.

شمار اشعار او را پانزده هزار بیت یاد کرده‌اند که اگر این گفته نادرست نباشد، دیوان‌های مطبوع او بیش از یک‌پنجم مجموعه اشعار او را دربر ندارد. در دیوان مخفی شعر خوب فراوان است، غزل‌های لطیف او می‌رساند که به سرودن غزل بیش از انواع دیگر شعر رغبت داشته و توفیق وی نیز در غزل‌سرایی بیش از دیگر انواع شعر بوده است.

با وجود اینکه برخي اديبان ومحّققان زبان فارسي براين بـاورند کـه دوران اورنگـزيب عالمگير آخرين فرمانرواي تيموري هند عصر انحطاط و زوال زبان و ادبيات فارسي در اين سرزمين بوده است اما در این دوران نیز شاعران فارسی زبان بسیاری همچون مولانا عبدالقادر بیدل، کلیم کاشانی، صائب تبریزی و غنی کشمیری در شبه قاره هند آثار قابل توجهی از خود به جای گذاشتند.در میان این شاعران دختر اورنگزیب و همسرش دلرس بانو(از خاندان صفوی) زيبـالنسـاء به عنوان یک شخصیت ادبی و مشهور شناخته می‌شد.

خواهی که غُباری به دلت راه نیابد
مِنَت مَکِش و شادی و جام از کَفِ غم گیر

تخلص زیب‌النسا در شعر مخفی بود.از وی کتاب های دیگری چون مونس الارواح و‌زیب المنشآت باقی مانده است. زیب النسا سرنوشتی عجیبی داشت دختر بزرگ خانواده بود مورد توجه و علاقه پدر قرار گرفت اما در ۲۰ سال آخر عمر خود در قلعه سلیمگر دهلی توسط پدرش زندانی شد. نوشته‌های او پس از مرگ به عنوان دیوان مخفی جمع‌آوری شد. نسخه‌های خطی دیوان مخفی آن در کتابخانه ملی پاریس، کتابخانه موزه بریتانیا، کتابخانه دانشگاه توبینگن در آلمان موجود است...

 بلبل از گل بگذرد چون در چمن بیند مرا
بت پرستی کی کند، گر برهمن بیند مرا
در سخن مخفی شدم مانند بو در برگ گل
هر که دارد میل دیدن، در سخن بیند مرا