دیوان حکیم سنایی غزنوی ؛ متن کامل

دیوان حکیم سنایی

نویسنده: سنایی غزنوی
به کوشش: محمد بقایی ماکان
ناشر: اقبال
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1320
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

زان سوزد چشم تو زان ریزد آب          کاندر ابروت خفته بد مست و خراب
ابروی تو محراب و بسوزد به عذاب      هر مست که او بخسبد اندر محراب

ابوالمجد مجدود بن آدم متخلص به سنایی شاعر و عارف بزرگ و نامدار نیمهٔ دوم سده پنجم و نیمهٔ اول سدهٔ ششم هجری است. وی در سال ۴۶۳ یا ۴۷۳ هجری قمری در غزنین دیده به جهان گشود. چنانچه ازشعر سنایی برمی‌آید او به تمام دانشهای زمان خود آگاهی و آشنایی و در برخی تبحر و استادی داشته است. وی در سال ۵۲۵ یا ۵۳۵ هجری قمری در سن ۶۲ سالگی درگذشت. از آثار وی غیر از دیوان قصیده و غزل و ترکیب و ترجیع و قطعه و رباعی، مثنویهای وی معروف و بدین قرارند: مثنویهای حدیقةالحقیقه، طریق التحقیق، کارنامهٔ بلخ، سیر العباد الی المعاد، عشق‌نامه و عقل‌نامه. سه مکتوب و یک رسالهٔ نثر نیز به وی نسبت داده‌اند.

محمد بن علی الرقا از معاصران او در دیباچه حدیقهالحقیقه نام او را "ابوالمجدودبن آدم السنائی" نوشته است. این حاکی از آن است که نام‌های دیگری که بر روی او نهاده اند غلط می‌باشد. دردیوان سنایی ابیاتی به چشم می‌خورد که در آن سنایی خود را "حسن " خوانده است. در این بیت سنایی می‌گوید:

حسن اندر حسن اندر حسنم
تو حسن خلق و حسن بنده حسن

این سخن تحفه‌ایست ربانی
رمز اسرارهای روحانی

خاطر ناقصم چو کامل شد
به سخن‌های بکر حامل شد

هر نفس شاهدی دگر زاید
هر یک از یک شگرف تر زاید

شاهدانی به چهره همچو هلال
در حجاب حروف زهره جمال

در مقامی که این سخن خوانند
عقل و جان سحر مطلقش دانند

خاکیان جان نثار او سازند
قدسیان خرقه‌ها در اندازند