دیوان حکیم افضل الدین محمد مرقی کاشانی ؛ بابا افضل

دیوان حکیم افضل الدین محمد مرقی کاشانی ؛ بابا افضل

نویسنده: بابا افضل کاشانی
بررسی ، مقابله و تصحیح : مصطفی فیضی , حسن عاطفی , عباس بهنیا , علی شریف
ناشر: اداره فرهنگ و هنر کرمان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 260
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1351  -  دوره چاپ : 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو

مروری بر کتاب 

در این دیوان ۶۸۷ رباعی و چند غزل و قصیده گردآوری شده است.
افضل الدین محمد پسر حسن پسر حسین پسر محمد خوزه‌ای مرقی کاشانی شناخته شده به باباافضل کاشی یا کاشانی شاعر و عارف ایرانی در واپسین سال‌های سده ششم هجری زاده شد. باباافضل همدوره با تازش مغول می‌زیست.بابا افضل کاشانی در تمام مدت عمر خود در کاشان ساکن بوده و اوقات خود را به تدریس و تألیف و تحقیق و مباحثه گذرانده‌است. برخی خواجه نصیرالدین طوسی را شاگرد و یا خویشاوند وی می‌دانند.

 از جزئیات زندگی او تقریباً هیچ چیز روشنی در دست نیست، بر اساس قراین در اوایل قرن هفت مقارن حمله سراسری چنگیز به ایران زمین، بابا افضل در سنین پیری بوده است. خواجه نصیرالدین توسی گفته است که شخصی به نام کمال الدین محمد حاسب که از شاگردان بابا افضل کاشانی بوده است در روزگار نوباوگی خواجه نصیر به دیار آنها (توس) افتاده است وخواجه نصیر برای یادگیری ریاضی پیش وی می‌رفته است.

نسخه‌های خطی نوشته‌های فلسفی بابا افضل در کتابخانه‌های ایران و جهان به نسبت زیاد است. نوشته‌های فلسفی او کوتاه است و بیشترین آنها به زبان فارسی و تعدادی هم به زبان عربی است و بعضی از نوشته‌های عربی خود را به خواهش دوستان و مریدان به فارسی برگردانده است. نوشته‌های فارسی او به زبانی روان و سلیس نوشته شده است.

ده بار از این نه فلک و هشت بهشت 
هفت اخترم از شش جهت این نامه نوشت 
کز پنج حواس و چهار ارکان و سه روح 
ایزد به دو گیتی چو تو یک بت نسرشت

مدفن باباافضل در بلندترین نقطه منتهی الیه غرب روستای مرق واقع است؛ این دهکده در 42 کیلومتری شمال غربی کاشان قرار دارد، که یکی از ییلاقات خوش آب و هوای این شهرستان است.بر طبق منابع، قدمت این روستا به عهد هخامنشیان می رسد. آرامگاه حکیم از بناهای عهد مغولی است، در داخل این بقعه دو قبر دیده می‌شود که یکی مرقد افضل الدین و دیگری به نام پادشاه زنگبار شهرت دارد.

بنابر روایات، پادشاه زنگ هنگام سیر و سیاحت در برخورد با افضل الدین مجذوب و مرید وی شده و تا آخر عمر در خدمت بابا زیسته و پس از مرگ در جوار مرقد او دفن گردیده‌است. مدفن باباافضل زیارتگاه مورداحترام اهالی روستاست و اهالی مردگان خویش را در گورستان جوار مقبره دفن می کنند.