اشعار ولایی حزین لاهیجی

اشعار ولایی حزین لاهیجی

نویسنده : حزین لاهیجی
به کوشش : حامد شکوفگی
ناشر: نیستان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 352
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1401 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

محمدعلی بن ابوطالب متخلّص به «حزین لاهیجی» سال ۱۱۰۳ ه.ق در اصفهان متولد شد. اوایل به دلیل منع پدرش که عالم نامداری هم بود، قریحۀ شعری خود را آشکار نمی‌کرد تا این‌که استاد عرفان وی، با اهدای تخلّص حزین به وی، شاعری او را اعلام کرد. حزین، ملقّب به «علّامه ذوالفنون» عالم و عارفی جهانگرد بود و از وی آثاری در فلسفه، کلام، تاریخ و تراجم باقی مانده است. او سال‌های آخر عمر به هند رفت که در میان اهالی آن دیار شناخته شده بود و سرانجام سال ۱۱۸۱ ه.ق در بنارس وفات یافت و در آن شهر دفن شد. آثار علمی و ادبی او را حدود ۲۰۰ اثر دانسته‌اند. «دیوان اشعار»،‌ «تذکرة‌المعاصرین»، «تاریخ حزین» و «رسائل حزین لاهیجی» بخشی از این آثار است.

در مجموعۀ شکوه شعر شیعی به معرفی و ارائۀ اشعار ولایی، یعنی شعری که به مدح یکی از معصومین شیعه اختصاص دارد، به همراه شرح و توضیحات شاعران شیعی در دوره‌های مختلف پرداخته می‌شود. در کتاب اشعار ولایی حزین لاهیجی ما به سراغ شاعری رفتیم که با توجه به پیشینۀ پژوهشی چند دهۀ گذشته (به‌ویژه تک‌نگاری دکتر شفیعی‌کدکنی باعنوان شاعری در هجوم منتقدان) شخصیت و شعر او حداقل برای پژوهشگران و علاقمندان سبک هندی تا اندازه‎‌ای آشناتر از برخی شاعران دیگر هم‌دورۀ او است؛ با این وجود، بررسی حجم قابل‌توجهی از اشعار آیینی این شاعر قرن دوزاده فارسی‌زبان (1103-1180ق) به صورت یکجا و متمرکز تا به حال مورد توجه نبوده است.

ساختار کتاب حاضر به‌گونه‌ای است که در مقدمۀ آن، همۀ نکات سودمند پژوهش‌های پیشین محققان و صاحب‌نظران گذشته پیرامون شخصیت، روزگار، اندیشه و آثار محمدعلی حزین لاهیجی به صورت یکجا و طبقه‌بندی‌شده گردآوری شده است. در بخش دوم کتاب که گزینش و شرح اشعار آغاز می شود، اشعاری با قوالب مختلف قصیده (فارسی و عربی)، مثنوی و ترکیب‌بند از دیوان حزین لاهیجی براساس چاپ منقّح ذبیح‌اللّه صاحبکار که فعلاً پاکیزه‌ترین طبع این کتاب محسوب می‌شود، گردآوری شده است. در توضیحات بعد از هر شعر، سعی شارح همواره بر این بوده است که این حواشی برای علاقمندان جوان‌تر اشعار آیینی حزین هم کارآمد و مفید باشد.

به همین منظور، واژه‌های دشوار و ترکیبات غریب، استعارات دیریاب‌تر که از ویژگی‌های عمومی شعر سبک هندی است و گاه نکات دستوری سودمند به همراه اعلام و اشارات ادبی ناآشنا با مراجعه به فرهنگ‌های معتبر و روزآمدشده، توضیح داده شده است. ترتیب اشعار هم به این گونه است که ابتدا از قصاید توحیدی آغاز شده و پس از آن، به پیامبر(ص) و سایر معصومین تخصیص داده شده است.  در پایان نیز فهرستی از خلاصۀ مهم‌ترین مقالات و کتاب‌های حزین‌پژوهی و سال‌شماری از زندگی و آثار او در اختیار علاقمندان قرار گرفته شده است.

ای وای براسیری،کز یادرفته باشد
در دام مانده صیدی،صیادرفته باشد
از آه دردناکی،سازم خبردلت را
روزی که کوه صبرم،بر باد رفته باشد
آه از دمی که تنها،با داغ او چولاله
در خون نشسته و او،چون باد رفته باشد
خونش به تیغ حسرت،یا رب حلال بادا
صیدی که از کمندت،آزادرفته باشد
رحم است بر اسیری،کز گرد دام زلفت
با صد امیدواری،ناشادرفته باشد
شادم که از رقیبان،دامن کشان گذشتی
گو مشت خاک ما هم،بر باد رفته باشد
پر شور از "حزین"است،امروز کوه وصحرا
مجنون گذشته باشد،فرهادرفته باشد