دیوان حافظ ؛ تصحیح محمد راستگو

دیوان حافظ

نویسنده: خواجه حافظ شیرازی
تصحیح: محمد راستگو
ناشر: خرم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 551
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1375 - دوره چاپ: 1

کیفیت : نو ؛ لبه روکش کتاب زدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

ندیدم خوشتر از شعر تو حافظ      به قرآنی که اندر سینه داری

دیوانی که اینک در دست شماست، با پیش چشم داشتن متر و معیارهایی برگرفته از سروده‌های حافظ ــ از قبیل الهام‌پردازی، گوش‌نوازی، هم‌خوان‌سازی، تکرار دوبارهٔ واژه، طنزپردازی، ایجاز و فشرده‌گویی و روانی و همواری سخن ــ از روی نسخه‌بدل‌ها و دیگرنویسه‌های دفتر دگرسانی‌ها و… فراهم آمده است و در انجام آن که وقت و فرصت، و حوصله و همت بسیاری را هزینه برده است، نسخه‌بدل‌ها و دیگرنویسه‌های سروده‌های حافظ را با درنگ و دقت‌های چندین و چندباره وارسیده‌ایم، سبک‌سنگین کرده‌ایم و با هم سنجیده‌ایم و آن‌چه را با معیارها و پسندهای حافظانه، هم‌خوان‌تر یافته و پنداشته‌ایم، برگزیده‌ایم و تا آن‌جا که تنگنای پانوشت‌ها راه میداده، بازنموده‌ایم که گزینش ما بر چه پایه بوده و چه برتری‌ها و پشتوانه‌هایی داشته است.

در همین پانوشت‌ها کار خویش را با چهار کار ارجمند یعنی تصحیح‌های قزوینی، خانلری، سایه و نیساری سنجیده‌ایم و دوگانگی‌های آن‌ها را نشان داده‌ایم تا خواننده‌ای که این کار را در دست دارد، آن چهار کار ارجمند را نیز یک‌جا در دست داشته باشد.

ادبیات کهن ایران شاعرانی دارد که آثارشان در طول قرن‌ها نه تنها فراموش نشده و به حاشیه نرفته است بلکه همچنان تازه و دل‌نشین است. یکی از بزرگ‌ترین غزل‌سرایان ایران حافظ است که کتاب شعرش را شاید در هر خانه‌ای در ایران بتوان یافت و فال حافظ جزئی جدانشدنی از فرهنگ ایرانیان است.

از سوی دیگر حافظ و اندیشه‌هایش از پیچیدگی‌های زیادی برخوردارند و حافظ پژوهی یکی از زمینه‌های مهم پژوهشی در ادبیات ایران است. نویسندگان و اندیشمندان زیادی تلاش کرده‌اند آثار حافظ را بازخوانی و تصحیح کنند و عمق اندیشه‌های این غزل‌سرای بی‌نظیر را دریابند. بهاءالدین خرمشاهی یکی از برجسته‌ترین نویسندگان و ویراستاران معاصر ایران نیز زمان بسیاری را به تحقیق و بررسی درباره‌ی حافظ و آثار و اندیشه‌هایش اختصاص داده است.

خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدّین حافظ شیرازی (حدود ۷۲۷ – ۷۹۲ هجری قمری برابر با: ۷۰۶ - ۷۶۹ هجری شمسی)، شاعر بزرگ سده هشتم ایران (برابر قرن چهاردهم میلادی) و یکی از سخنوران نامی جهان است. بیش‌تر شعرهای او غزل هستند که به غزلیات حافظ شهرت دارند.او از مهمترین تاثیرگذاران بر شاعران پس از خود شناخته می‌شود.در قرون هجدهم و نوزدهم اشعار او به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و نام او بگونه‌ای به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت.

هرساله در تاریخ ۲۰ مهرماه مراسم بزرگداشت حافظ در محل آرامگاه او در شیراز با حضور پژوهشگران ایرانی و خارجی بر‌گزار می‌شود.در ایران این روز را روز بزرگداشت حافظ نامیده‌اند

دیوان حافظ که مشتمل بر حدود ۵۰۰ غزل، چند قصیده، دو مثنوی، چندین قطعه و تعدادی رباعی است، تا کنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به‌چاپ رسیده‌است. شاید تعداد نسخه‌های خطّی ساده یا تذهیب شدهٔ آن در کتابخانه‌های ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتی کشورهای غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد.

حافظ را چیره‌دست‌ترین غزل سرای زبان فارسی دانسته‌اند موضوع غزل وصف معشوق، می، و مغازله‌است و غزل‌سرایی را باید هنری دانست ادبی، که درخور سرود و غنا و ترانه‌پردازی است.

با آن‌که حافظ غزل عارفانهٔ مولانا و غزل عاشقانهٔ سعدی را پیوند زده، نوآوری اصلی او در تک بیت‌های درخشان، مستقل، و خوش‌مضمون فراوانی است که سروده‌است. استقلالی که حافظ از این راه به غزل داده به میزان زیادی از ساختار سوره‌های قرآن تأثیر گرفته‌است، که آن را انقلابی در آفرینش این‌گونه شعر دانسته‌اند

صلاح کار کجا و من خراب کجا
ببین تفاوت ره کز کجاست تا بکجا
دلم از صومعه بگرفت و خرقه سالوس
کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا
چه نسبتست برندی صلاح و تقوی را
سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا
زروی دوست دل دشمنان چه دریابد
چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا