دیوان حافظ ؛ تصحیح بهاءالدین خرمشاهی ؛ متن کامل

دیوان حافظ

نویسنده: خواجه حافظ شیرازی
تصحیح: بهاءالدین خرمشاهی
ناشر: نیلوفر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 670
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1373 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

براساس نسخه خلخالی و مقابله با نسخه بادلیان و پنجاب

ندیدم خوشتر از شعر تو حافظ      به قرآنی که اندر سینه داری

ادبیات کهن ایران شاعرانی دارد که آثارشان در طول قرن‌ها نه تنها فراموش نشده و به حاشیه نرفته است بلکه همچنان تازه و دل‌نشین است. یکی از بزرگ‌ترین غزل‌سرایان ایران حافظ است که کتاب شعرش را شاید در هر خانه‌ای در ایران بتوان یافت و فال حافظ جزئی جدانشدنی از فرهنگ ایرانیان است.

از سوی دیگر حافظ و اندیشه‌هایش از پیچیدگی‌های زیادی برخوردارند و حافظ پژوهی یکی از زمینه‌های مهم پژوهشی در ادبیات ایران است. نویسندگان و اندیشمندان زیادی تلاش کرده‌اند آثار حافظ را بازخوانی و تصحیح کنند و عمق اندیشه‌های این غزل‌سرای بی‌نظیر را دریابند. بهاءالدین خرمشاهی یکی از برجسته‌ترین نویسندگان و ویراستاران معاصر ایران نیز زمان بسیاری را به تحقیق و بررسی درباره‌ی حافظ و آثار و اندیشه‌هایش اختصاص داده است.

خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدّین حافظ شیرازی (حدود ۷۲۷ – ۷۹۲ هجری قمری برابر با: ۷۰۶ - ۷۶۹ هجری شمسی)، شاعر بزرگ سده هشتم ایران (برابر قرن چهاردهم میلادی) و یکی از سخنوران نامی جهان است. بیش‌تر شعرهای او غزل هستند که به غزلیات حافظ شهرت دارند.او از مهمترین تاثیرگذاران بر شاعران پس از خود شناخته می‌شود.در قرون هجدهم و نوزدهم اشعار او به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و نام او بگونه‌ای به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت.

هرساله در تاریخ ۲۰ مهرماه مراسم بزرگداشت حافظ در محل آرامگاه او در شیراز با حضور پژوهشگران ایرانی و خارجی بر‌گزار می‌شود.در ایران این روز را روز بزرگداشت حافظ نامیده‌اند

دیوان حافظ که مشتمل بر حدود ۵۰۰ غزل، چند قصیده، دو مثنوی، چندین قطعه و تعدادی رباعی است، تا کنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به‌چاپ رسیده‌است. شاید تعداد نسخه‌های خطّی ساده یا تذهیب شدهٔ آن در کتابخانه‌های ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتی کشورهای غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد.

حافظ را چیره‌دست‌ترین غزل سرای زبان فارسی دانسته‌اند موضوع غزل وصف معشوق، می، و مغازله‌است و غزل‌سرایی را باید هنری دانست ادبی، که درخور سرود و غنا و ترانه‌پردازی است.

با آن‌که حافظ غزل عارفانهٔ مولانا و غزل عاشقانهٔ سعدی را پیوند زده، نوآوری اصلی او در تک بیت‌های درخشان، مستقل، و خوش‌مضمون فراوانی است که سروده‌است. استقلالی که حافظ از این راه به غزل داده به میزان زیادی از ساختار سوره‌های قرآن تأثیر گرفته‌است، که آن را انقلابی در آفرینش این‌گونه شعر دانسته‌اند

صلاح کار کجا و من خراب کجا
ببین تفاوت ره کز کجاست تا بکجا
دلم از صومعه بگرفت و خرقه سالوس
کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا
چه نسبتست برندی صلاح و تقوی را
سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا
زروی دوست دل دشمنان چه دریابد
چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا