- موجودی: درحال حاضر موجود نمی باشد
- مدل: 116652 - 92/8
- وزن: 1.00kg
- UPC: 90
دیوان اشعار میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی
نویسنده: قائم مقام فراهانی
به کوشش : بدرالدین یغمایی
ناشر: شرق
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 300
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1366 - دوره چاپ: 1
کمیاب - کیفیت : نو
مروری بر کتاب
به انضمام مثنوی جلایر نامه
من بیگنه و خدمت دیرینه شفیع است داد تو بیداد بعید است, بدیع است
گو : هر چه تواند بد ما گوید بدگوی آنجا که نیوشنده بصیرست و سمیع است
مشتمل بر اشعار فارسی و عربی ابوالقاسم قائممقام فراهانی (متوفی 1251ق)، متخلص به ثنایی است. در ضمیمه این کتاب اثر دیگر قائممقام با نام مثنوی جلایرنامه آمده است.کتاب مشتمل بر سه بخش است:
مقدمه مصحح با عنوان گوشههایی از زندگی پرفرازونشیب قائممقام فراهانی؛ اشعار پارسی و تازی او، مشتمل بر 1606 بیت پارسی و 87 بیت عربی (قطعات پارسی، دوبیتی و رباعیات، یعنی از صفحه 145 تا 154 کتاب به حساب نیامده است)؛مثنوی جلایرنامه، شامل 1124 بیت که بر اساس نسخه استاد وحید دستگردی بهوسیله نگارنده تصحیح و تحشیه شده و منضم به این دیوان است.
اشعار کتاب با قصیدهای در تبریک ورود ولیعهد از تهران به تبریز آغاز شده است. پس از آن قصیده دیگری در مدح و اندرز ولیعهد و قصیدهای در هجو و نکوهش آصفالدوله آمده است. قصاید قائممقام فراهانی را میتوان با توجه به مضمون و نوع ادبی، به انواع: «مدح»، «گلایه»، «اندرز»، «هجو»، «نکوهش»، «مطایبه» و «طنز» تقسیمبندی نمود که وجود این انواع ادبی، حاکی از استقلال فکری وی و عدم وابستگی محض به دربار است.
قائممقام، با آمیختن و ادغام مدیحه با انواع ادبی دیگر، حتی انواع متناقضی همچون قدح (بهمنظور نقد و آگاهیبخشی)، شیوهای متفاوت با معاصران خود در پیش گرفته و با فاصله گرفتن از ستایشهای یکجانبه، نگاه ابزاری خود به مدح را آشکار میسازد. دغدغه و حساسیت قائممقام نسبت به مسائل سیاسی، مالی و اخلاقی دربار، در جهت حفظ منافع ملی بوده که با توجه به انتقادناپذیری درباریان، وی از قالب مدح و ستایشگری در جهت بیان این دغدغهها، استفاده میکند.
کتاب با نگاهی به گوشههایی از زندگی پرفرازونشیب قائممقام فراهانی و آثارش آغاز شده است. نسب قائممقام با سیوهفت واسطه از طریق امام زینالعابدین(ع)، به امیرالمؤمنین علی(ع) میرسد و اکثر آنان افرادی هستند که از نظر ادب و فرهنگ و تاریخ و یا سیاست و خدمات دیوانی و اداری منشأ اثر بودهاند.
در بخشی از این مقدمه، به خدمات قائممقام پرداخته شده است. از جمله مهمترین خدمات قائممقام، خدمت به فرهنگ کشور بوده است؛ بدین معنی که سیاق و عبارات و نوشتههای ایران را که از زمان صفویه رو به انحطاط گذاشته بود و مبدل به عبارتپردازیهای مغلق شده، تغییر و تبدیل به عبارات سهل و ساده داده است و در واقع میتوان قائممقام را معمار نثر جدید فارسی بشمار آورد و منشآت وی گواه صادقی بر این مدعاست. قائممقام نهتنها در نثر، بلکه در شعر نیز قدرتی بسزا دارد و در این فن هرچند که شاگرد مکتب شعرای خراسان است، اما مانند نثر، صاحب ابتکار و تصرف و شیرینکاری و تجدد است؛ خاصه در اشعاری که قصدی خاص دارد و میخواهد چیزی بگوید و مطلبی بپروراند و از آن جمله است قصیده «نونیه» که بعد از یکی از شکستهای مجاهدان در آذربایجان که موجب شکست لشکریان ولیعهد نیز گردید و کارها را خراب و اختیار را از کف سردار لشکر بهدر برد، میگوید و میموید:
آه، از این قوم بیحمیت و بیدین کرد ری، ترک خمسه و لر قزوین
چنین گوید غلام تو جلایر که من رفتم ز شرا تا ملایر
بدیدم جملگی شهزادگان را همه سرو سهی آزادگان را