دیباچه ای بر فرهنگ کشاورزی شهرستان مرند

نویسنده: عبدالرحیم کیا
ناشر: بنیاد فرهنگی رضا پهلوی
زبان کتاب: فارسی 
تعداد صفحه: 520
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1349 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو

مروری بر کتاب

مصور - نقشه - نمودار

کشاورزی به تولید مواد غذایی و کالا از راه زراعت و جنگل داری و دامداری است. کشاورزی همان چیزی است که به ظهور تمدن منجر شد. مطالعهٔ کشاورزی به نام علم کشاورزی شناخته می‌شود. کشاورزی شامل طیف وسیعی از تخصص‌ها و فنون، از جمله راه‌هایی برای گسترش زمین‌های مناسب برای زراعت گیاه، حفر کانالها و فرم‌های مختلف آبیاری می‌باشد.در دنیای امروز با نگرانی‌های موجود و کمبود منابع، نیاز است تا کشاورزی را به سوی کشاورزی پایدار (مثلاً کشاورزی زیستی) یا کشاورزی فشرده (مثلاً صنعتی) پیش ببریم تا بتوانیم نیازها را در آینده برطرف نماییم.

زراعت مدرن، اصلاح نباتات، سموم، دفع آفات و کود و پیشرفت‌های تکنولوژیک به شدت باعث افزایش بازده محصول می‌شوند ولی باید در نظر داشت که این محاسن در کنار عیوبی چون آسیب گسترده زیست‌محیطی و اثرات منفی سلامت انسان حاصل می‌شوند.شیوه‌های مدرن در دامپروی نیز به همین گونه‌است یعنی با افزایش تولید گوشت ما مشکلاتی چون ستم به حیوانات و تبعات بهداشتی ناشی از آنتی بیوتیکها، هورمون رشد، و سایر مواد شیمیایی که معمولاً در تولید گوشت‌های صنعتی استفاده می‌شود را داریم.محصولات کشاورزی را می‌توان به صورت عمده به غذاها، الیاف، سوخت، مواد اولیه، دارو و زینت آلات تقسیم نمود.

مرند به واسطه حاصل خيزی خاک و دارا بودن آب كافی از شهرستان های مهم كشاورزی استان آذربايجان شرقی محسوب می شود. عمده ترين محصولات كشاورزی شهرستان : غلات، حبوبات، دانه های روغنی، سيب زمينی، پياز، صيفی جات، چغندر قند، علوفه، زردآلو، سيب و انگور است. در اين شهرستان گوسفند، بز، گاوميش، شتر، و پرورش طيور از نظر دام داری اهميت زيادی دارند.

 وجود آب های سطح الارضی، رودها، چشمه ها و قنوات، آب های تحت الارضی به کشاورزی جایگاه خاصی بخشیده ولی با این ویژگی هنوز دشت های مرند، هرزندات با مشکل کم آبی مواجه هستند عمده مصرف آب در شهرستان مرند در بخش کشاورزی متمرکز گردیده است که حدود ۹۰ درصد این مصرف از آب های زیرزمینی با حدود ۷۵۰ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق تامین می گردد. حجم آب مصرفی شهرستان در قسمت آب های زیرزمینی حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب تخمین زده می شود رودخانه های مهم شهرستان عبارتند از: زیلبرچای، زنوزچای، قره چای ( کشکسرای) شیخ چای.

مرند بین ۳۸ درجه و ۷ دقیقه تا ۳۸ درجه و ۵۶ دقیقه عرض شمالی و ۴۵ درجه و ۱۵ دقیقه تا ۴۵ درجع و ۵۰ دقیقه طول شرق جغرافیایی واقع شده است. وسعت منطقه ۸/۳۳۰۸ (بخش مرکزی ۶/۲۴۶۵ و بخش یامچی ۲/۸۴۳) کیلومتر مربع بوده که ۲/۳۸ درصد آن را اراضی کشاورزی ، ۴۰ درصد آن را اراضی مرتعی و ۸/۲۱ درصد بقیه را اراضی بایر و پستی و بلندی ها و کوه ها و نقاط مسکونی روستائی و شهری تشکیل می دهد. به عبارت دیگر حدود یک سوم مساحت این شهرستان را اراضی مسطح و جلگه ای و دو سوم آنرا اراضی ناهموار شامل می گردد.

راجع به ، بلندی ارتفاعات شهرستان مرند ، در مراجعه به کتابهای گوناگون ، متأسفانه اعداد متفاوتی نوشته شده است که ارائه یک رقم مستند ، مشکل می باشد ،(البته این مشکل راجع به دیگر اعداد محاسباتی مثل دبی چشمه ها و رودها، میزان محصولات سالانه و...و.. نیز صدق می کند ...

یر اساس اسناد اورارتویی، سابقهٔ شهرنشینی در مرند تا اواسط هزارهٔ سوم قبل از میلاد می‌رسد، در حالی که در تپه‌های باستانی «گرگر»، ظروف سفالی و ابزارهایی از هزارهٔ پنجم قبل از میلاد دیده شده‌است. هم‌چنین در تپهٔ خاکستری (قلعهٔ مرند) نیز آثاری از هزارهٔ چهارم قبل از میلاد به دست آمده‌است. «ولادیمیر مینورسکی» با استفاده از نظر باستان‌شناسان، این قلعهٔ خاکی فروریخته را از سلسله قلاع خاکی اورارتویی می‌داند.

مرند یکی از شهرستان های استان آذربایجان شرقی است که در ناحیه ی شمال خاوری استان واقع شده است. مرکز این شهرستان در 45 درجه و 46 دقيقه درازای خاوری و 38 درجه و 26 دقيقه پهنای شمالی و در ارتفاع 1334 متری از سطح دريا واقع است. اين شهرستان از شمال به شهرستان جلفا در مرز ايران و آذربايجان؛ از خاور به شهرستان اهر؛ از باختر به شهرستان خوی در آذربايجان غربی و از جنوب به شهرستان شبستر محدود است.

اين شهرستان دارای آب و هوای معتدل است. مرند در مسير راه آهن تبريز و جلفا قرار گرفته است و راه های ترانزيتی مهم تبريز – تركيه و اروپا و مسير راه آهن تبريز - مرز جمهوری آذربايجان و جلفا از اين منطقه می گذرد. فاصله ی مرند تا جلفا از اين جاده ترانزيتی و راه آهن برقی در حدود 67 كيلومتر است. مرند تا تبريز 71 كيلومتر و تا تهران 724 كيلومتر فاصله دارد.