دولت موحدون در غرب جهان اسلام 

نویسنده: صادق خورشا
ناشر: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 304
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1394 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

تشکیلات و سازمان ها

در دور خلافت عباسیان، اگرچه بیشترین بخش قلمرو اسلامی در اختیار حاکمان عباسی بود، اما در برخی مناطق، حکومتهای مستقلی تشکیل شد که در کنار عباسیان، بر بخشی از سرزمینهای اسلامی حکمرانی می‌کرد. یکی از این حکومتها، دولت موحدون بود که بیش از یک قرن، از ابتدای قرن ششم تا اوایل قرن هفتم، بر غرب سرزمینهای اسلامی حکومت کرد. این کتاب تحقیقی است درباره تشکیلات سیاسی و نظام حکومتی موحدون که به بررسی تحولات سیاسی دولت موحدون و دوره‌های سه‌گانه اصلی آن، یعنی دوران تأسیس، شکوفایی و فروپاشی آن، با بیان ویژگی‌های هر دو پرداخته است.

تشکیلات حزبی موحدون، نظام سیاسی دولت موحدون، سازمان اداری و نظامی آنان، تشکیلات دینی و سازمانهای صدور و اجرای احکام و نظارت بر آنها، تشکیلات نظامی و مسائل مربوط به آن و مباحثی از این دست، موضوعات دیگری است که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.

"دولت موحدون" یکی از حکومت های مستقل در دوره خلفای عباسی بوده، که بیش از یک قرن، از ابتدای قرن ششم تا اوایل قرن هفتم، بر غرب سرزمین های اسلامی حکومت کرد. خاستگاه این دولت در مراکش بود، اما در اوج قدرت، شمال آفریقا و اندلس نیز در قلمرو آن وارد شد.کتاب حاضر، تحقیقی است درباره تشکیلات سیاسی و نظام حکومتی و تحولات سیاسی دولت "موحدون "، که از شش فصل تشکیل شده است.نگارنده در مقدمه کتاب به نقد و بررسی منابع و طرح موضوع می پردازد .

فصل اول شامل تحولات سیاسی دولت موحدین است که دوره های سه گانه اصلی این دولت، یعنی تاسیس، شکوفایی و فروپاشی و سقوط، همراه با بیان ویژگی های اساسی هر دوره، بازگو می شود. در فصل دوم تشکیلات حزبی موحدین بررسی شده است. مفهوم حزب نزد موحدین، شکل گیری تشکیلات حزبی و نقش آن، نحوه آموزش حزبی و نقش و وظیفه آن و تغییرات تمام امور به علت انتقال از مرحله انقلاب به مرحله شکل گیری مباحث اصلی این فصل را تشکیل می دهند. فصل سوم درباره نظام سیاسی است که نگارنده خط و مشی سیاست دولت را ترسیم و تعیین می کند. مباحث اصلی این فصل عبارت اند از: شروط خلافت، نحوه انتخاب خلفا، مراسم بیعت با آنان، القاب و عناوین، نقش درباریان، و اختیارات شوراهای مشورتی و تحولات و تغییرات آن در سه فصل بعدی، تشکیلات اجرایی سیاست های کلی نظام سیاسی بررسی شده است.

فصل چهارم شامل معرفی سازمان اداری، اعم از مرکزی یا ایالتی است که عبارت اند از: وزارت، دیوان انشاء، برید، اداره امور نظامی و مالی، و انتخاب والیان و اختیارات آنان. فصل پنجم به تشکیلات دینی و قضایی اختصاص یافته مشتمل است بر بررسی منابع احکام، سازمان های صدور، اجرای احکام و نظارت بر آن ها، دستگاه های قضایی، شورا، دادگستری، دادرسی، حسبه، اقامه نماز و امور مربوط به آن مانند امامت، خطبه و اذان. در فصل ششم نیز تشکیلات نظامی موحدین بررسی شده که شامل این موضوعات است: سازمان های ارتش، فرماندهی، تجهیزات و تاکتیک های جنگی، نظم، سازماندهی، نقشه، ناوگان دریایی و سایر مقولات مربوط به ارتش.