کتاب پاسخ به تاریخ اولین بار در سال 1979 (1358) به زبان فرانسوی در پاریس منتشر شد... این کتاب که شاه آن را به کمک یک نویسنده فرانسوی به نام کریستیان می‌یار نوشته، فقط آن مقدار مسائلی را دربر داشت که تا 25 شهریور 1358 در مکزیک برای شاه پیش آمده بود... چندی بعد در سال 1980 ترجمه انگلیسی کتاب پاسخ به تاریخ که توسط خانم «ترزا وو» صورت گرفته بود، در لندن با عنوان «روایت شاه» در نیویورک با عنوان «پاسخ به تاریخ» منتشر شد، که این دو کتاب اخیر دارای فصل ضمیمه نیز هست. و در این فصل (ادامه تبعید) شاه سرگذشت خود را بعد از آنچه در متن فرانسوی نوشته بود، تا مراحل سفرش به آمریکا و پاناما و سپس مصر شرح می‌دهد. و در نهایت کتاب را تا جایی ادامه داده (اردیبهشت 1359) که حدود سه ماه بعد از آن مرگش فرا می‌رسد.

محمدرضا پهلوی که پاسخ‌گویی به ملت ایران را به دلیل آن که اساساً شأن و جایگاهی برای مردم قائل نبود، در طول دوران حاکمیتش جزو وظایف خویش به حساب نمی‌آورد، پس از فرار از کشور درصدد توجیه سیاست‌ها و اعمال رژیم پهلوی طی بیش از 50 سال حاکمیت بر ایران، برآمد.

حاصل این تلاش، در قالب کتابی تحت عنوان «پاسخ به تاریخ» عرضه گردید که فارغ از بحث‌ها و گمانه‌های موجود درباره نویسنده اصلی آن، به هر حال بازتاب دهنده افکار و عقاید شاه فراری از ایران است؛ لذا می‌توان آن را کتاب شاه فرض کرد. پهلوی دوم در «پاسخ به تاریخ» طی چهار بخش به بیان مطالب خویش می‌پردازد.

بخش نخست کتاب تحت عنوان «از پرشیا تا ایران»، مروری گذرا بر تاریخ ایران از دوران باستان تا آغاز سلطنت پهلوی دارد. در همین ابتدای کار، با اندکی تأمل می‌توان از یک سو کم دقتی‌های چه بسا عمدی یا از سر ناآگاهی به تاریخ و نیز بزرگنمایی‌ها و غلوگویی‌های هدفدار را در مطالب نخستین بخش از کتاب مشاهده کرد.

به عنوان نمونه شاه می‌نویسد: «به خاطر حمیت مادها و پارسها- که دو قوم هند و اروپایی محسوب می‌شدند- ایرانیان توانستند پس از دو هزار سال نبرد و تلاش، بر دیگر اقوامی که بر سر تصاحب منطقه بین‌النهرین می‌جنگیدند پیروز شوند؛ و از آن سلسله هخامنشی (559 تا330 قبل از میلاد) سربرآورد، که بزرگترین امپراتوری جهان تا آن زمان را در حد فاصل بین دریای سیاه تا آسیای مرکزی و هندوستان تا لیبی بنیاد نهاد.»