دستور زبان فارسی بر پایه نظریه گشتاری

دستور زبان فارسی بر پایه نظریه گشتاری

نویسنده: مهدی مشکوه الدینی
ناشر: دانشگاه فردوسی مشهد
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 244
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1366 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

در واقع ، رویکرد و بینش نظری تازه‌ای که در بررسی و توصیف ساخت دستوری زبانها ، و به‌ویژه دستور زبان فارسی در این کتاب به‌کار گرفته شده ، کارآمد و شایان توجه بوده است. در این کتاب ، ویژگی های ساختی دستوری مقوله‌ها یا دسته واژه‌های اسم ،‌ فعل ، صفت و قید ، و حرف اضافه ، و نیز مقوله‌های گروههای اسمی ، فعلی ، صفتی ، قیدی ، و حرف اضافه‌ای بر پایۀ نظریۀ زایشی گشتاری ، توصیف و تدوین شده است.

بر این پایه ، چگونگی کارکرد وندها و صورت های صرفی دسته‌واژه‌ها ، روابط ساختی دستوری واژه‌ها و گروه ها ، و جمله‌ها ،‌ و همچنین ، کارکردهای جابه‌جایی ، و عنصر پنهان (حذف) ، به دقت نشان داده شده است. به‌علاوه ، بر پایۀ توصیف واحدها و ویژگی های آنها ، چگونگی همسانی ساختی دستوری صورتهای گفتاری و نوشتاری قرینه ، به لحاظ دارا بودن واژه‌ها ، گروه ها ، و جمله‌های سازندۀ برابر ، واقعیّت نمای ذهنی انتزاعی واحدهای یاد شده و ویژگی های ساختی دستوری آنها نیز به اثبات می‌رسد. همچنین چگونگی ویژگی زایشی گشتاری ساختهای دستوری گروه ها و جمله‌ها ، و امکان تولید جمله‌های بی‌شمار زبان به‌خوبی آشکار می‌گردد.

کتاب حاضر، دستور زبان بر پایه نظریه «زایا گشتاری» است. ساخت زبان در سه بخش توصیف می شود و تکیه نظریه زایا گشتاری بر پایه بخش نحوی زبان است و به بخش های دیگر نمی پردازد. این نظریه اولین بار توسط نوآم چامسکی در سال 1957 مطرح شد و با کتاب «جنبه های نظریه نحو» او در سال 1965 گسترش یافت. این نظریه افق های تازه ای را برای بررسی و توصیف زبان نزد پژوهشگران گشود. کتاب حاضر که اولین کتاب بر پایه این نظریه در زبان فارسی است در سه بخش تنظیم شده است: توضیح برخی شالوده های بنیادی نظریه دستور زبان گشتاری، قاعده های نحوی زایا و ژرف ساخت جمله و بررسی روساخت جمله و سازه های آن در زبان فارسی.

این کتاب بیشتر برای آشنایان به زبانشناسی تهیه شده به همین دلیل مسائل، فنی بیان شده و برخی مفاهیم بدیهی فرض شده است. نویسنده کوشیده تا مطالب را به زبان ساده بیان کند تا قابل استفاده برای علاقمندان به تحقیقات زبانشناسی هم باشد. بخش سوم کتاب نیز به صورت مستقل و جداگانه، قابل استفاده است.