درون انقلاب ایران

درون انقلاب ایران

نویسنده: جان دی. استمپل
مترجم: منوچهر شجاعی
ناشر: رسا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 464
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1377 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

جان. دی. استمپل نویسنده کتاب «درون انقلاب ایران» بیش از چهار سال به عنوان وابسته سفارت امریکا در ایران حضور داشته که شش ماه از آن در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است. وی از نزدیک شاهد بسیاری از وقایع پشت پرده روابط شاه و امریکا و برخوردهای متفاوت دولتمردان امریکایی با انقلابیون بوده و اطلاعات و گزارش‌های ارزشمند و بسیاری برای تحلیگران انقلاب اسلامی ارائه کرده است؛ هرچند که گاه اشتباهاتی فاحش به اثرش راه یافته است.

کتاب شامل مقدمه و پانزده بخش می‌باشد. در بخش اول ابتدا به صورت مختصر شمه‌ای از تحولات عصر قاجار و پهلوی بیان گردیده، سپس به کودتای 28 مرداد و نقش آن در افزایش خودکامگی محمدرضاشاه اشاره شده و در ادامه مسائلی چون برنامه‌های اقتصادی شاه و مخالفت روحانیون و مردم و سرکوب مخالفت‌ها، روند افزایش خودکامگی و خودبزرگ‌بینی‌شاه و تأثیر آن در انحطاط سیاسی کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

مؤلف در مبحث بعدی به نقش درآمدهای نفتی و سیاست‌های توسعه اقتصادی آشفته رژیم در افزایش بهای کالاها و تورم و در مجموع آشفتگی وضع اقتصادی سال‌های 1974تا 1978پرداخته است. ادامه بحث به بررسی گرایش‌های اجتماعی و مذهبی دوره پهلوی و بررسی دلائل شکل‌ گیری انقلاب اسلامی اختصاص دارد.

در بخش دوم با عنوان «تحول سیاسی: آغاز» نظام حکومتی پهلوی، سازمانهای امنیتی آن، سیاست‌های نظامی شاه برای حفظ و استحکام قدرت خود، تلاش شاه در تأسیس حزب رستاخیز برای اصلاح شیوه حکومتی و نقش خودکامگی شاه در از بین رفتن مشارکت سیاسی مورد بررسی قرارگرفته است.

در بخش سوم دلائل نارضایتی و دسته‌ بندی مخالف‌های رژیم پهلوی بیان شده است. نویسنده، مخالف‌ها را به دو گروه مذهبی و غیر روحانی تقسیم کرده و در بررسی گروه مذهبی، به نقش مبارزات روحانیت و به ویژه امام خمینی در پیشبرد انقلاب اسلامی و پیروزی آن می‌پردازد. در دسته غیر روحانی‌ها، فعالیت‌ها و نقش گروه‌ها و احزابی چون نهضت آزادی ایران، جبهه ملی، گروه‌های چریکی، حزب توده و گروه‌های آزادیخواه میانه‌رو، مورد بررسی گرفته و در ادامه به اوج گیری و همه گیر شدن مخالفت‌ها در سال‌های پایانی رژیم پهلوی پرداخته شده است.در بخش چهارم «امریکا در ایران 1977-1900»، سیر تاریخی روابط ایران و امریکا و پیوندهای آمریکا با رژیم پهلوی و تاثیر این روابط در بروز انقلاب اسلامی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

در بخش‌های پنجم تا هفتم وقایع و حوادث سال‌های پایانی ژریم پهلوی، کوشش‌های شاه برای سازش با مخالفین و پاسخ مخالفین و مسائل مربوط به آن، گسترش مبارزات، آتش سوزی سینما رکس آبادان و واقعه 17 شهریور، سیر حوادث پس از واقعه 17 شهریور و مسائلی چون گسترش اعتصابات، هجرت امام خمینی از عراق، نگرش‌ گروه‌های سیاسی به مبارزه، آزادی زندانیان سیاسی، فعالیت‌های دانشجویان، نخست وزیری ازهاری، حمایت آمریکا و انگلیس از شاه، ادامه بحران و مواضع امام خمینی بیان گردیده است.

در بخش هشتم با عنوان «سراشیبی سقوط» حوادث و وقایع ماه‌های آبان تا دی 1357 از جمله تلاشهای محرمانه رژیم برای سازش، حوادث ماه محرم و راهپیمایی تاسوعا و عاشورای حسینی، مواضع امریکا، وخامت اوضاع امریکایی‌ها در ایران و خروج آنان از کشور، سقوط ازهاری، روی کار آمدن بختیار، خروج شاه از کشور و اقدامات بختیار برای کنترل بحران، مورد بررسی قرار گرفته است.

بخش نهم با عنوان «بدست گرفتن قدرت» به حوادث پس از فرار شاه از کشور و پیامدهای آن اختصاص دارد. نویسنده در بخش بعدی با عنوان «طلوع عصر اسلام»، حوادث و رویدادهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی را بیان کرده و در بخش‌های یازدهم و دوازدهم موضوع تسخیر سفارت امریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام و پیامدهای مربوط به آن و همچنین موضوع جنگ عراق علیه ایران را مورد بحث و بررسی قرار داده است.

در بخش بعد: «انتخاب و تحول: ایران» مؤلف ابتدا به سیاست‌های شاه و نقش آنها در بروز و گسترش انقلاب اسلامی اشاره دارد. سپس به نقش رهبری امام خمینی در پیروزی انقلاب اسلامی و سقوط شاه پرداخته است. بررسی نقش ارتش در زمان انقلاب اسلامی از دیگر مباحث این بخش می‌باشد و در دو بخش پایانی، نویسنده به بیان مواضع امریکا در قبال شاه و تحولات انقلاب اسلامی و بازتاب‌ها و انعکاس انقلاب اسلامی ایران در داخل و خارج کشور پرداخته است.