درآمدی بر سبک شناسی در ادبیات

درآمدی بر سبک شناسی در ادبیات

نویسنده: محمود عبادیان
ناشر: آوای نور
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 146
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1372 - دوره چاپ: 2

کیفیت : درحد نو  _ نو

مروری بر کتاب

پرسش های بنیادین زیادی است که پژوهندگان را شیفتة پژوهش در وجوه مشترک ادبیات و زبان کرده است. از جمله این که ادبیات چیست؟ چگونه سخن ادبی از دیگرگونه‌های سخن جدا می‌شود؟ سبک چیست؟رابطة زبان، ادبیات و جامعه چیست؟ بیشترین پاسخ به این پرسشها را به مدد دانش سبک‌شناسی که میانجی پژوهشهای زبان‌شناسی و ادبیات است می‌توان پاسخ داد.

سبک‌شناسی از ميان گونه‌های كاربرد زبان، بیش از همه به زبان در ادبیات توجه نشان می‌دهد و بخش عمدة پژوهش‌ها در این شاخة مطالعاتی برشناساییِ سبک‌های ادبی، زبان شخصی و فردیتِ خلاقِ مؤلف متمرکز است. این تمرکز از آن روست که هنر (در بحث ما ادبيات)، مجال گسترده و شایسته‌ای برای تبلور فرديت فراهم می سازد؛ هنر در ماندگارترین صورتش قلمرو خلاقیت فردی و زمینة ظهور فرديت است. از این رو طبیعی است که گونه‌گونی سبك در هنر و بویژه در ادبیات بيش از ديگر زمینه‌های زندگی آدمی باشد.

سبک‌شناسی، موفق‌ترين عملکرد خود را در قلمرو سبک‌های فردی تجربه می‌کند و دقيق‌ترين اطلاعات مربوط به مؤلف و فرديت، عقيده، ذهنيت، احساسات، عواطف و باور‌های او را در اختيار پژوهشگران نقد ادبی، تاريخ ادبيات، روانشناسی و جامعه‌شناسی قرار می‌دهد.

دانش زبانشناسی، پژوهش در زبان واقعی (literal) و نقش و کاربرد آن را وجهة‌ همت خویش ساخته است و کمتر به مطالعة نقش ادبی و کاربرد‌های زبان مجازی (figurative language) علاقه نشان می‌دهد؛ اما سبک‌شناسی در واقع گونه‌اي از تحليل ادبي است كه با تکیه بر روش‌های زبان‌شناسی، جنبه‌هاي مؤثر زبان مجازی و زیبایی‌های صور زباني را در کانون توجه خود قرار می‌دهد و به زبان پيچيده و نفيس ادبي بیش از زبان ساده علاقه نشان می‌دهد.

هم زبانشناس و هم پژوهشگر ادبي، سبك را به مطالعه مي‌گيرند و شیوه‌های وسواس‌آمیز و دقیقی در سنجش جزئيات زبانی به کارمی‌بندند؛ اما رويكرد این دو متفاوت است. زبانشناس، سبك را به هدف تعيين الگوهاي كاربرد زبان در گفتار و نوشتار تحليل مي‌كند و هدف وي از بررسيهاي دقيق، تشخيص و طبقه‌بندي عناصر زباني به‌كار رفته در متن است. اما سبك‌شناس ادبي، غالباً تحليل سبك را با هدف تحلیل رابطة‌ فرم و محتواي متن و ‌‌شناسايي كيفيات زيبايي‌ شناسيك آن انجام مي‌دهد، تا برای نقد و تفسير و نهایتاً ارزيابي متن، داده‌های دقیق علمی فراهم آورد. به همین دلیل سبک‌شناسی ادبی براي روشن کردن زمینه و مادة کار خود، در گام نخست سبك ادبي را از گونة کاربردی زبان جدا می‌کند. یعنی تفاوت «كاربرد زبان در ادبيات» را با «كاربرد زبان در ارتباطات و علم» به بحث می‌گذارد.