در باب بکت

نویسنده: آلن بدیو
مترجم : احمد حسینی
ناشر: بوتیمار
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 228
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1395 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

گفتن از «گفتن» ساده نیست وقتی تمام یک کتاب آشکار و نهان، به این امر اختصاص داده شود. «گفتن» درد مشترکی است که به جان بکت، بدیو و هر بشری که می‌خواهد به ذات هستی خود پی ببرد، افتاده یا می‌افتد. اما این درد مشترک را پایانی نیست. نه بدیو و نه بکت نمی‌توانند این گفتن را از هستی بشر بکاهند. اصلاً همین بکت «کاهنده» که تمام ملاشش در جهت رسیدن به کارکردها و عناصر اصلی رفتار و ذات بشریت است، خود به «گفتنی» دچار است که امر به «همچنان» گفتن می‌کند. بدیو، بکت را خواب‌زده‌ای ایرلندی می‌داند.

اما از منظری دیگر می‌توان این میل به بی‌خوابی و اندیشۀ مدام را در خود بدیو و در باب بکت دید. این کتاب در دو وجهی نمادین، مانند لاکی در انتظار گودو آنجا که به فکرکردن فراخوانده می‌شود، بی‌وقفه و خودانگیخته و با نظمی خودبسنده آنچنان می‌تازد که تنها با دستور سکوت، آرام می‌گیرد. اما این سکوت نه به معنای واگذاری که به معنای زیرزمینی‌شدن صداست. آنجا که «هیچ نمی‌ماند برای گفتن» حتماً امر گفتنی از وادی زبان پا را فراتر گذاشته است.

همین نگاه را می‌توان در اتاقی دید که دو شخصیت اصلی آخر بازی، در آن گرفتار شده‌اند؛ یا اتاقی که مالون در آن می‌میرد (تقریبا به سوی مرگ حرکت می کند)؛ یا خانه آقای نات در وات و همین طور در استوانه ای که در آن موجودات گمشدگان، وول می خورند. در تمامی این موارد، ساختار داستانی بر مبنای مکان استوار می‌شود و جهانی را می سازد که بیش از حد محدود است. به این ترتیب آنگاه که نثر می کوشد هستی را دریابد، گریز هستی را می توان به صورت موقتی، سد کرد.

در عوض فضای باز، ویژگی تصادفی مسیرها را به رخ می‌کشد؛ یعنی با گسترش پراکندگی می کوشد تا حد امکان به گریز نمودها نزدیک کند. آنچه مورد پرسش است، نوعی برابری دیگر میان زبان و هستی است: انعطاف پذیری زبان با تطبیق پذیری هستی سازگار است. این برابری، تحولاتی را در پی دارد. می توان این مسئله را در مناطق خوش آب و هوای ایرلند (دشت، تپه‌ها، جنگل های تاریک) که در آن مالوی به دنبال مادرش می گردد و موران در پی مالوی است، مشاهده کرد..

«در باب بکت» موجودی خواب‌زده است که برای اثبات بودنش، با روشی دکارتی، با خود و دیگری بی‌وقفه و مدام سخن می‌گوید. بديو بكت را خواب‌زده‌ای ایرلندی می‌داند، اما ازنظر گاهی بالاتر، می‌توان این میل به بی‌خوابی و اندیشه مدام را در خود بديو و کتاب در باب بکت دید.

این کتاب در وجهی نمادین، مانند لاکی در «در انتظار گودو»، آنجا که به فکر کردن فراخوانده می‌شود. بی‌وقفه و خودانگیخته بانظمی خودبسنده، آن‌چنان می‌تازد که تنها با دستور سکوت، آرام می‌گیرد ، اما این سکوت نه به معنای واگذاری که به معنای زیرزمینی شدن صداست.

ضرورت و هدف آن، سیاه خاکستری به مثابه جایگاه هستی، درباره سوژه نفسگرا به مثابه شکنجه، تحول در آثار بکت پس از ۱۹۶۰، عشق و خاصیت عددی آن و... از جمله مسائلی هستند که در فصل اول کتاب به آن‌ها پرداخته شده است. در فصل دوم نیز مقالات بدیو به موضوعاتی چون زیبایی، ریاضت به مثابه روش، هستی و زبان، رخداد و نام آن، عشق، نوستالژی، تئاتر و... پرداخته است. در فصل سوم نیز قوانین بدتر کردن، اعمال بدتر کردن، پرسش و شروط آن، اصل گفتن، وسوسه و سوالاتی از این دست که سوژه چگونه می تواند اندیشه باشد؟ مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

فهرست 

نوشتن ژنریک
میل خستگی ناپذیری
هستی، وجود، اندیشه: نثر و مفهوم