دانشنامه منظوم ایران

دانشنامه منظوم ایران

نویسنده: سیدحسن امین
ناشر: دایره المعارف ایران شناسی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 495
اندازه کتاب: وزیری لب برگشته - سال انتشار: 1390 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

دانشنامه منظوم ایران، منظومه‌ای حماسی است به پارسی، در هفت هزار بیت، در باره تاریخ، ادبیات، فلسفه، دین، حقوق، و سیاست ایران از آغاز تا امروز. این منظومه را پرفسور حسن امین به تقلید از شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی (مبشر خرد، داد، میهن‌پرستی، و ایران‌دوستی) سروده و طی آن نام بیش از ده هزار تن از بزرگان و مفاخر ایران‌زمین را در زمینه‌هایی به صورت منظوم ثبت و ضبط کرده است.

این کتاب پس از یک پیشگفتار تفصیلی، در هفت هزار بیت بخش‌های زیر را در بردارد:
1- ستایش خدا، خرد و میهن
2- چند گونه منظومه‌ی پارسی
3-شاهنامه و فردوسی
4- دوران اساطیری و پادشاهان پیشدادی و کیانی
5- تاریخ ایران پیش از اسلام
6- تاریخ سیاسی ایران پس از اسلام
7- تاریخ سیاسی معاصر
8- ادبیات و هنر: چهره‌های فرهنگی و ادبی
9-فلسفه، عرفان و اخلاق
10- حقوق، تمدن و فرهنگ
11- دین و چهره‌های دینی
12- خاطرات و خطرات
13- اخوانیه‌های معاصران
14- نمایه‌ی نام بزرگان ایران زمین

دانشنامه‌ی منظوم ایران در بحر تقارب (فعولن فعولن فعولن فعول) می‌باشد و تأثیر شاهنامه فردوسی به عنوان سند هویت ملی و شناسنامه فرهنگی ایرانیان در آن آشکار است.دانشنامه منظوم حاضر، به رغم در برداشتن بریده ‏های از تاریخ ایران، یک اثر حماسی و ادبی با تکیه بر ادبیات ملی است نه یک تاریخ مستند یا یک تحلیل تاریخی. قالب و زبان شعر هم، بویژه در یک اثر حماسی، شاعر را به گزینش و اجمال وامی‏دارد نه تفصیل و تحلیل اعتقادی. بنابراین کتاب حاضر از مقوله ‏ی "ادبیات ملی" و "تاریخ یادبودی" است.

زمینه‏ ی این کتاب ادبی/ تاریخی، بازشناسی تاریخ سیاسی و فرهنگی ایران است. تاکید اصلی هم بر شخصیت‏ شناسی و علم رجال یعنی ذکر گذرای نام و نشان بزرگان ایران اعم از زن و مرد از عصر اساطیری و پهلوانی تا عصر حاضر است. تاریخ ایران نیز، از زمان تشکیل دولت عیلام تا امروز، مرتب به سلسله مراتب تاریخی، به اجمال تمام، به رشته نظم درآمده است.

"دانشنامه"، عنوانی عام است که می‏تواند عمومی یا تخصصی، منظوم یا منثور باشد. "دانشنامه منظوم ایران" با تکیه‌ی ویژه بر ایران و ایرانیان، شامل مباحث مختلفی از فرهنگ ایران است. از جمله: اساطیر، تاریخ، ادبیات، فرهنگ، هنر، دین، حقوق، سیاست، رجال=شخصیت‌شناسی و بسیار مطالب دیگر. بنابراین، اطلاق عنوان «دانشنامه» بر این منظومه، شاید با تسامح قابل گذشت باشد.

بی ‏تردید یکی از مهم‏ترین شاخصه‏ه ای کتاب حاضر، شناسایی بهتر و بیش‏تر نزدیک ادبیات با اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی ایران، یعنی بازتاب‏ های عینی و عملی رخدادهای سیاسی اجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا زمان حاضر است.