خوشه های خاکستری و بازگشت لکوموتیوران ؛ دو نمایشنامه

عبدالحی شماسی سال‌هاست که در کنار آموزش، نمایشنامه نیز می‌نویسد و برخی از آنها را دیگران و برخی را خودش به صحنه آورده است و هنوز هم در دانشکده‌ها در کلاس‌های درس متن‌هایش را کار می‌کنند. او را با "حکایت شهر سنگی"، "خوشه‌های خاکستری"، "لکوموتیوران" و... می‌شناسند. درباره این آثار همین نکته کافی است که حمید سمندریان که بسیار سخت‌گیر بود در مورد نمایشنامه ایرانی، اما از "حکایت شهر سنگی" و "خوشه‌های خاکستری" به عنوان درام‌های به نام ایرانی یاد کرده است.

باید ببینیم که تئاتر چیست. درواقع یکی از بی‌واسطه‌ترین هنرها، تئاتر است. ما هیچ واسطه نداریم. در سینما فیلم و پرده است و حالا تبدیل به ویدئو شده است. موسیقی آوا است و نقاشی خط و رنگ و بوم است. اما تئاتر انسان را در برابر انسان قرار می‌دهد که به شناخت تازه‌ای برسد. بنابراین می‌توانیم بگوییم به درستی که در تعریف آن، تئاتر تعریف انسان هست در یک چهارچوب و کالبدی که نمایشی است و برای خودش قواعدی دارد.

بنابراین اگر باور داشته باشیم که تئاتر تعریف انسان است، انسان در هر دوره‌ای دگرگون نسبت به دورۀ پیش شده است.  در دورۀ نخست، تئاتر و درام تعریف انسان در پیوند و پیوستگی با خدایان است. پس از یونان و روم که اگر از دورۀ هزار ساله قرون وسطی هم بگذریم که داستان خودش را دارد، در دورۀ رنسانس، تعریف انسان در پیوند و پیوستگی با ارزش‌های اخلاقی و انسانی است.