خلیج فارس ؛ نفوذ بیگانگان و رویدادهای سیاسی 1875 - 1900

خلیج فارس 

نویسنده: محمدعلی جناب
ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 185
اندازه کتاب: وزیری لب برگشته - سال انتشار: 1356 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : صفحات درحد نو _ نو ؛ لبه عطف و جلد پشتی سائیدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب 

نفوذ بیگانگان و رویدادهای سیاسی 1875 - 1900

خلیج فارس در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود همواره به عنوان یکی از مناطق مهم و استراتژیک مورد توجه کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای قرار داشته است. در جغرافیای جهان، خلیج فارس حساسترین منطقه تعیین کننده قدرت را تشکیل می‌دهد. از آنجایی که خلیج فارس ادامه آبهای اقیانوس هند است، سرتاسر آن از لحاظ برخورد ابرقدرتها در موقعیت استراتژیک قرار گرفته است و موجب افزایش اهمیت این آبراه به ویژه بنادر و جزایر آن شده بود.

خلیج فارس، دریای پارس آبراهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد. نام تاریخی این خلیج، در زبان‌های گوناگون، ترجمه عبارت «خلیج فارس» یا «دریای پارس» بوده‌است. مساحت آن ۲۳۷٬۴۷۳ کیلومتر مربع است، و پس از خلیج مکزیک و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می‌آید.سواحل شمالی خلیج‌فارس تماماً در جغرافیای سیاسی ایران قرار دارند.

زمین شناسان معتقدند که در حدود پانصدهزار سال پیش، صورت نخستین خلیج فارس در کنار دشت‌های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت. خلیج فارس در آغاز، بسیار پهناور بوده به طوری که تا اواخر دوره سوم زمین شناسی بیشتر جلگه‌های برازجان، بهبهان و خوزستان ایران تا کوه‌های زاگرس در زیر آب بوده‌اند.

...در سال 1896م/1314ق، یک نفر جوان زیرک چابک از آلمانها به نمایندگی شرکت رابرت ونکهاوس در بندرلنگه تجارتخانه تأسیس کرد با تواضع و فروتنی جلب قلوب اهالی آن بندر نموده و صاحب اطلاعات زیاد شده. صدف و مروارید به هامبورگ می فرستد. به تدریج کار خود را رونق داد و پیشرفت نمود. به وساطت بانکها و کمپانی سفاین تجاریه هامبورگ به سرعت ترقیات زیاد کرده، شعبات خود را در بندرعباس و بحرین و بوشهر و بصره و محمره مفتوح و صاحب اهمیت فوق العاده شد. فقط همین کمپانی از آلمانها در خلیج فارس وسعت پیدا نمود. 

به دنبال این موفقیتها دولت آلمان در سال 1897م، دولت آلمان یک نایب کنسولگری در بوشهر ایجاد کرد که خیلی زود به کنسولگری تبدیل شد و نفوذ خود را در بنادر خلیج فارس توسعه داد و کنسولان فعالی داشت از جمله «هه نک»، «راین هارت»، «روسلر»، «واسموس» و «لیسته مان» و در تمام خلیج فارس فقط این شش آلمانی وجود داشتند.

 فعالیت آنها موجب توسعه کشتیرانی آلمانها در خلیج فارس شد که بعداً به صورت یک خط کشتیرانی، مرتب و به صورت ماهانه از هامبورگ به خلیج فارس و دریای سرخ رفت و آمد می کرد. علاوه بر اینها یک شرکت تجارتی آلمانی به نام شرکت «برمن» 27 در بوشهر شروع به فعالیت نمود و کشتیهایی از طرف آن شرکت بین آلمان و خلیج فارس شروع به آمد و رفت کردند. 

 در این زمان واردات ایران از آلمان به نحو قابل ملاحظه ای افزایش یافته بود علاوه بر آن آلمانها موفق شده بودند که نفوذ معنوی زیادی بین مردم ایران به دست آورند. یکی از کنسولهای فعال آلمانها، «واسموس» بود که در جنگ جهانی اول منشأ یک رشته تحرکات و اقدامات ضدانگلیسی در جنوب ایران شد.