خزائن

خزائن

نویسنده: ملا احمد نراقی
محقق و مصحح: آیت الله عبدالله حسن زاده آملی
ناشر: قیام
زبان کتاب: عربی
تعداد صفحه: 574
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1390 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

خزائن نوشته ملا احمد نراقی ، کشکولی است با موضوعات متنوع که برخی از مطالب آن به زبان فارسی و بعضی به زبان عربی است. کتاب ، چون کشکولی از مطالب مختلف است ، مطالب گوناگون بدون فصل بندی و باب بندی و بدون آن که از نظم خاصی پیروی نمایند ، پشت سر هم ، ذکر شده‌اند. کتاب ، حاوی بیش از شش صد نکته در اخلاق ، تاریخ ، نجوم ، طب ، حکایت ، معما ، شعر و … است.

این اثر گرانبهای کشکول مانند،یکی از نفیسترین مجموعه های علمی و ادبی می باشد،و دارای مطالب جالب و متنوعی در نجوم،هئیت،عرفان،فقه، حدیث، تفسیر، تاریخ، لغت، طب، علوم غریبه: اعداد جفر و صنعت کیمیا و غیر آن است،و نیز حاوی اشعار و غزلیات لطیف و ادبی و حکایات شیرین و خواندنی است،که تا کنون چند بار طبع شده است.

اگر بخواهیم نظیری برای این کتاب پیدا کنیم،می توانیم به کشکول شیخ بهایی اشاره کنیم. این کتاب مجموعه‏اى از حکایتها و داستهاى مسائل اجتماعى مسائل و معماهاى ریاضى، خاصیت اشیاء مسائل شناسى ثواب عبادتهاى مختلف و مطالب متوع دیگرى است که مؤلف براى استفاده عموم مردم نوشته است وى در خطبه کتاب درباره علت تألیف آن مى‏نویسد از آنجائى که مطالب کتاب مشکلات العلوم پدرم با ذوق و تمایل عامه مردم سازگار نیست و وى به دلیل اشتغالات فراوان نتوانسته تدبر کافى در مطالب کتاب بنماید و مطالبى نظیر حکایتهاى زیبا شعرهاى لطیف و نکات مفید و قواعد کلى که درک آن آسان است را در آن را مطرح نماید .

بنظرم رسید کتابى را که در بردارنده این مطالب است تألیف نمایم البته من از کتاب او الهام گرفته‏ام و کلماتى که از عالم نور است، شعرهایى که از ایام وصال حکایت دارد، داستانهایى که غبار ملال را از صفحه خاطر پاک مى‏ کند، آثار بزرگان گذشته اخبار سلاطین را در کتابى بنام خزائن جمع آورى نمودم. مطالب کتاب داراى نظم و ترتیب خاصى براساس موضوعات معینى گردآورى نشده‏ است بلکه به صورت پراکنده هر آنچه به خاطر مؤلف آمده‏است نوشته شده است بعضى از قسمتهاى کتاب به فارسى و بعضى از قسمتهاى آن به عربى نوشته شده است از تاریخ پایان آن اطلاع دقیقى در دست نیست اما با توجه به داستانى که در مورد کشکول شیخ بهایى ذکر شده است پس از سال 1215 ق نوشته شده است .

استاد حسن زاده آملی ، تحقیقاتی ارزنده در مورد کتاب مزبور نموده و تعلیقاتی ارزش مند در ذیل برخی از مباحث آن آورده و در این زمینه، به پاره‌ای از کتاب‌های خود، از قبیل دروس آفاقی، هزار و یک کلمه، سرح العیون فی شرح العیون و هزار و یک نکته، ارجاع داده و از منابع مختلف، مانند کشکول شیخ بهایی ، ابداع البدایع شمس گرگانی ، اسطرلاب خواجه طوسی ، خلاصه الحساب شیخ بهائی، الاتقان سیوطی ، ریاض العارفین مرحوم رضاقلی خان هدایت ، زیج بهادری مرحوم غلام حسین جونپوری ، برهان قاطع ، حواشی منطق حکیم سبزواری ، فصوص محی الدین ، شفای شیخ الرئیس، اسفار صدر المتالهین ، شرح صحیفه ی سجادیه سید علی خان و سایر کتب نیز استفاده نموده است.