خداوند دانش و سیاست ؛ خواجه نصیرالدین طوسی

خداوند دانش و سیاست

نویسنده: اقبال یغمایی
ناشر: وزارت فرهنگ و هنر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 140
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1355 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو  _ نو

مروری بر کتاب 

خواجه نصیرالدین طوسی

این کتاب گزارش و تک نگاری ایی از زندگی، زمانه، آثار، افکار و نظریات دانشمند، سیاست مدار، ادیب و فیلسوف ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی می باشد....

اسم‌محمد بن‌ حسن‌ مکی‌ ابو جعفر معروف‌ به‌ خواجه‌ نصیرالدین‌ طوسی‌تمدن‌ براساس‌ تعاریفی‌ که‌ از آن‌ شده‌ عبارت‌ است‌ همکاری‌ مردم‌ با یکديگر در امور زندگاني‌ وفراهم‌ ساختن‌ اسباب‌ ترقي‌ و آسايش‌; و اصولا ظهور تمدن‌ هنگامی‌ امکان‌پذیر است‌ که‌ امنیت‌و آسایش‌ برقرار باشد و اين‌ مهم‌ در زمان‌ خواجه‌ نصير بخاطر حمله‌ مغول‌ به‌ ايران‌ ميسر نشدمگر با يک‌ سياست‌ خاص‌ که‌ آنهم‌ پيدا كردن‌ ضعف‌ دستگاه‌ حكومتي‌ بود كه‌ پاي‌بندي‌ آنها به‌مسايل‌ خرافي‌ همچون‌ پيشگوئي‌ و خواب‌ ديدن‌ توجه‌ خواجه‌ نصير را به‌ خود جلب‌ كرد و او ازهمان‌ نقطه‌، سياست‌ عملي‌ خود را به‌ اجرا گذاشت‌ كه‌ همكاري‌ با دستگاه‌ در آن‌ مقطع‌ و عدم‌برخورد با مسايل‌ خرافي‌ مورد اعتقاد آنها يكي‌ از سياستهاي‌ مورد نظر بود كه‌ تاريخ‌ در گذر ايام‌پاسخ‌ به‌ خدمت‌ گرفتن‌ چنين‌ دستگاهي‌ را داده‌ است‌ كه‌ آنهم‌ مهار جنگ‌ و باز گرداندن‌ آرامش‌ بودكه‌ براي‌ پي‌ريزي‌ هر تمدني‌ لازم‌ است‌.

داستان‌ ذیل‌ تائید سیاستهای‌ بکار گرفته‌ شده‌ توسطخواجه‌ نصير است‌ که‌ به‌ اختصار از نظرتان‌ مي‌گذرد: روزی‌ هلاکو به‌ خواجه‌ نصیرالدین‌ می‌گويد که‌ يک‌ حادثه‌ جالب‌ را پيشگويي‌ کنيد كه‌ من‌مشخصٹ شاهد باشم‌ خواجه‌ ضمن‌ پذیرش‌ می‌گوید این‌ حادثه‌ در شب‌ پنجشنبه‌ اتفاق‌ خواهدافتاد که‌ همراه‌ با کسوف‌ است‌ و اتفاقٹ در آن‌ شب‌ هلاکو در خواب‌ بود و نگهبانان‌ اجازه‌ ورود به‌خواجه‌ را نمی‌دادند که‌ باعث‌ نگرانی‌ خواجه‌ شده‌ بود که‌ مبادا هلاکو این‌ حادثه‌ را نبیند; چاره‌اندیشید و شنید که‌ یکي‌ از خرافات‌ در باره‌ ماه‌گرفتگي‌ اين‌ است‌ که‌ مي‌گويند اژدها ماه‌ را گرفته‌پس‌ بايد به‌ ظروف‌ مسيني‌ کوبيد تا اژدها بترسد و ماه‌ را رها كند بلافاصله‌ خواجه‌ نگهبانان‌ را ازاين‌ قضيه‌ ترساند و آنها ظروف‌ مسين‌ را برداشته‌ و به‌ يكديگر كوبيدند و اين‌ باعث‌ شد كه‌ خودهلاكو از خواب‌ بيدار شود و خواجه‌ آنچه‌ را كه‌ ديده‌ بود به‌ هلاكو نشان‌ داد و او سخن‌ خواجه‌ راپذيرفت‌ و اعتبار علمي‌ و شخصيت‌ خواجه‌ براي‌ او تثبيت‌ شد.

پس‌ از آن‌، هلاکو از خواجه‌ سئوال‌ کرد آیا چون‌ ما دیشب‌ می‌دانستیم‌ که‌ ماه‌ خواهد گرفت‌، ماه‌ گرفته‌ است‌ يا اگر نمي‌دانستيم‌ ماه‌ مي‌گرفت‌؟ خواجه‌ گفت‌ چه‌ شما مي‌دانستيد و چه‌ نمي‌دانستيداين‌ اتفاق‌ مي‌افتاد. هلاکو پرسید آیا ما می‌توانستیم‌ از وقوع‌ اين‌ حادثه‌ جلوگيري‌ کنيم‌؟ خواجه‌گفت‌ خير متأسفانه‌ مسايل‌ طبيعي‌ و فلکي‌ در اختيار ما نيست‌ و از بشر هم‌ کاري‌ برنمي‌آيد.هلاکو گفت‌ کاری‌ که‌ اگر ما بدانیم‌ یا ندانیم‌ اتفاق‌ مي‌افتاد و اگر بدانيم‌ نمي‌توانيم‌ از وقوعش‌جلوگيري‌ کنيم‌ دانستنش‌ چه‌ سودي‌ دارد؟

خواجه‌ نصيرالدين‌ تدبيري‌ انديشيد كه‌ هلاكو آمادگي‌براي‌ درك‌ مسايل‌ علمي‌ را ندارد لذا با بعضي‌ از دوستانش‌ مشورت‌ كرد و نتيجه‌ آن‌ شد كه‌ آنان‌ دوديگ‌ بزرگ‌ مسين‌ را از بالاي‌ محلي‌ مرتفع‌ كه‌ در نزديكي‌ خيمه‌ هلاكو است‌ بزمين‌ بياندازند دراين‌ هنگامه‌ كه‌ هلاكو از شكار برمي‌گشت‌ خواجه‌ باتفاق‌ او وارد شدند اما خواجه‌ به‌ هلاكو گفت‌كه‌ صحبت‌ محرمانه‌اي‌ با شما دارم‌ و آن‌ اينست‌ كه‌ تا چند لحظه‌ ديگر صداي‌ مهيبي‌ خواهيدشنيد لطفٹ نترسید و فقط به‌ چهره‌ اطرافیان‌ نگاه‌ کنید به‌ موقع‌ علت‌ قضیه‌ را توضيح‌ خواهم‌ داد;میهمانان‌ یکی‌ پس‌ از دیگري‌ وارد شدند که‌ ناگهان‌ صداي‌ مهيبي‌ بلند شد هر يک‌ عکس‌العملي‌ ازخود نشان‌ دادند فقط هلاكو و خواجه‌ نصيرالدين‌ آرام‌ نشسته‌ بودند، در اين‌ لحظه‌ خواجه‌ گفت‌اگر جنابعالي‌ از اين‌ قضيه‌ مطلع‌ نبوديد حتمٹ می‌ترسید و این‌ اطلاع‌ باعث‌ شد که‌ شما از این‌ صدانهراسيد. خاصیت‌ پیشگوئی‌ و پیش‌بيني‌ منجمين‌ واقعي‌ اين‌ است‌ که‌ به‌ شما آرامش‌ مي‌دهد وهمين‌ باعث‌ شد که‌ خواجه‌ بعنوان‌ مشاور هلاکو انتخاب‌ شود.

فهرست

بخش اول: دوران دانش اندوزی خواجه وسیاست و کارهای او
بخش دوم: تصنیف ها و ترجمه ها و تحریرهای خواجه
بخش سوم: افسانه هایی که درباره خواجه نصیرالدین طوسی پرداخته اند
بخش چهارم: استادان خواجه
بخش پنجم: همکاران خواجه در ایجاد رصدخانه ی مراغه
بخش ششم: شاگردان خواجه
بخش هفتم: معاصران خواجه
بخش هشتم: اشعار خواجه به همراه بخش توضیحات و استدراکات در انتهای کتاب