خاقانی شاعری دیر آشنا + نگاهی به صائب ؛ دو کتاب در یک مجلد

خاقانی شاعری دیر آشنا + نگاهی به صائب

نویسنده: علی دشتی
ناشر: امیر کبیر - اساطیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 280 + 215
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1364 _ 1357 - دوره چاپ: 3

کیفیت : نو ؛ بر روی جلد اصلی با گالینگور صحافی شده 

مروری بر کتاب

خاقانی شاعری دیر آشنا 

افضل‌الدین بدیل بن علی خاقانی حقایقی شَروانی در سال ۵۲۰ هجری قمری در شهر شَروان به دنیا آمد. تاریخ تولد او از اشاره‌های موجود در دیوان به دست آمده است.پدرش نجیب‌الدین علی مروی درودگر بود. مادر او مسیحی نسطوری بود که به اسلام گرویده بود.

عمویش کافی‌الدین عمر طبیب و فیلسوف بود و خاقانی تا بیست و پنج سالگی در سایه حمایت او بود و در نزد او انواع علوم ادبی و حکمی را فرا گرفت. چندی نیز در خدمت ابوالعلاء گنجه‌ای شاعر بزرگ معاصر خود که در دستگاه شروانشاهان به سر می برد، کسب فنون شاعری کرد. پس از آنکه ابوالعلاء وی را بخدمت خاقان منوچهر شروانشاه معرفی کرد لقب «خاقانی» بر او نهاد. از آن پس خاقانی نزدیک به چهل سال وابسته به دربار شروانشاهان و در خدمت منوچهر شروانشاه، و پسر و جانشین او اخستان شروانشاه بود.

نگاهی به صائب 

یکی از اساسی ترین نکته ها ی شعر صائب، قرار گرفتن لحظه های ناب کشف و شهود شاعرانه ی او در برابر آینه است. آینه یکی از جاندار ترین موتیف های نمادین شده در شعر اوست.صائب واژه ی آیینه را در معانی متفاوت به کاربرده است. عرفان یکی از آن معانی می باشد. او فلسفه را با عرفان به هم می آمیزد و به آیینه ی جان رنگ عرفان می دهد. همچون حافظ از زاهدان ریاکار گریزان است، مثل یک واعظ با کمک تمثیل به استدلال می پردازد.

میرزا محمدعلی صائب تبریزی بزرگ‌ترین غزل‌سرای سدهٔ یازدهم هجری و نامدارترین شاعر زمان صفویه است. صائب شاعری کثیرالشعر بود، دیوان وی را میان هشتاد تا نود هزار بیت و حداقل در حدود چهل هزار بیت گفته‌اند. آثار صائب جز سه چهار هزار بیت قصیده و یک‌ مثنوی کوتاه و ناقص به نام قندهارنامه و دو سه قطعه، همگی غزل است. صائب سبکی را به کمال رساند که چند سده پس از او سبک هندی نامیده شد. نازکی خیال و لطافت اندیشه و مضمون‌سازی‌های ظریف در شعر وی دیده می‌شود. ابیات غزل وی استقلال معنایی دارند و در یک غزل از چندین موضوع سخن گفته است.

صائب سودایی به نظیره‌گویی داشته به حدی که می‌توان تصور کرد یکی از انگیزه‌های وی در سرودن غزل همین امر بوده است. تنها به استقبال از بزرگانی چون سنایی، عطار، مولانا، سعدی و حافظ اکتفا نکرده، بلکه به نظیره‌گویی از شاعران دست دوم و حتی معاصران خود برخاسته و شاید قریب هفتاد یا هشتاد شاعر را مورد طبع‌آزمایی قرار داده است.

علاوه بر این خصوصیت بارز صائب و آنچه وی را به شکل خاصی متمایز و شاخص می‌کند، مضمون آفرینی و تک‌بیت‌هائیست که در آن‌ها تأملات روحی و ملاحظات اجتماعی و اخلاقی دیده می‌شود که غالباً می‌تواند جای امثال سایره را بگیرد.»
دشتی در این کتاب از زاویه‌های گوناگون به صائب و اشعارش پرداخته است.

فهرست

قهرمان سبک هندی
صائب یا بیدل
مسحور صائب
مسامحه‌های لفظی
باریک خیالی
سعدی عصر
صائب به راه مولوی 
و...