خاطرات دکتر قاسم غنی ؛ گالینگور

خاطرات دکتر قاسم غنی 

نویسنده: قاسم غنی
مقدمه: محمدابراهیم باستانی پاریزی
به کوشش: محمدعلی صوتی
ناشر: کاوش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 367
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1369 - دوره چاپ: 4

کمیاب - کیفیت : نو ؛ مهر دارد

مروری بر کتاب

در اسفندماه ۱۳۱۸محمدرضا پهلوى ولیعهد ایران براى ازدواج با فوزیه مصرى عازم قاهره شد. همراهان وى عبارت بودند از:
حسن اسفندیارى رئیس مجلس، احمد متین دفترى وزیر دادگسترى، مظفر اعلم وزیر امور خارجه، محمدعلى مقدم مدیرکل وزارت امور خارجه، دکتر قاسم غنى و عباس مسعودى نمایندگان مجلس نیز همراه ولیعهد به مصر عزیمت نمودند. دکتر غنى در آذرماه ۱۳۲۲در ترمیم کابینه‏ى على سهیلى به جاى امان ‏الله اردلان به وزارت بهدارى تعیین گردید.

در فروردین ماه ۱۳۲۳که محمد ساعد به نخست ‏وزیرى منصوب شد، دکتر غنى را کماکان در وزارت بهدارى تثبیت نمود ولى این کابینه مورد موافقت مجلس قرار نگرفت و ساعد ناگزیر تغییراتى در آن به عمل آورد از جمله دکتر قاسم غنى به وزارت فرهنگ معرفى گردید و تا شهریورماه ۱۳۲۳وزیر فرهنگ بود. در مهرماه ۱۳۲۶دکتر قاسم غنى با سمت سفیرکبیر در مصر عازم قاهره شد.

وى در این سفر ماموریت داشت به اختلاف محمدرضا و فوزیه خاتمه دهد. مدت مسافرت غنى در سفارت مصر یکسال بیشتر طول نکشید و در بهمن‏ ماه ۱۳۲۷با سمت سفیرکبیرى عازم ترکیه گردید. این ماموریت نیز کمتر از یکسال بود. دکتر غنى در همان ایام دچار بیمارى شد و براى درمان عازم آمریکا گردید. تلاش پزشکان براى بهبودى او به جائى نرسید و سرانجام در فروردین‏ماه ۱۳۳۱به بیمارى سرطان درگذشت. مقام علمى و ادبى دکتر غنى درخور توجه و امعان‏ نظر مى‏ باشد.

ارزش یادداشت­های دکتر غنی در این است که او درست در متن دو دربار مهم و معروف خاورمیانه قرار گرفته بود؛ دربارهایی که سابقۀ حکومت دوهزار و پانصد ساله و شش­ هزار ساله داشتند و اهرام برافراشتۀ مصر و ستون­های سر به فلک کشیده را پشتوانۀ تداوم خود می­دانستند. دکتر غنی که در آستانۀ تخت و تاج هر دو دربار به زمین می­نشسته یا به قول خودش در حضور شاه آبجو­خور، آب نارنج می­خورده است، با لطافت کلام و زیبایی تحریر و دقت در نگارش، روز ­به ­روز همان کاری را کرده است که هزار سال پیش از او همشهری دیگرش همین کار را می­کرد؛ یعنی تقویم خاطرات می­ نوشت.

از مجموع یادداشت­های دکتر غنی نکتۀ مهمی می­شود استنباط کرد و آن اینکه او با اینکه با هزار آدم مختلف در همه جا می­جوشد، هیچ جا با اهل سیاست یا رجال فرهنگی کشورهای بلوک شرق و به ویژه روسیۀ شوروی میانه­ ای ندارد و شیفته دموکراسی غرب و خصوصاً پیشرفت‌های آمریکاست. اهمیت خاطرات غنی تنها به دلیل ارتباط او با دو دربار مهم آسیایی و آفریقایی در آستانه سقوط منحصر نمی‌شود.

او در همان یک سالی که در قاهره بود، با بسیاری از رجال و بزرگانی آشکار می‌شود که هرکدام به صورتی در سطور تاریخ برای خود جای پایی باز کرده‌اند. محدوۀ زمانی خاطرات کتاب، سال 1326 و 1327 را دربرمی‌گیرد و بخش عمده‌ای از شئون زندگی دکتر قاسم غنی را نشان می‌دهد؛ از روابط شخصی گرفته تا مطالعات ایشان تا موضع‌گیری‌های سیاسی و سفرهای شخصی.