جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی

جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی 

نویسنده: گی لسترنج
مترجم: محمود عرفانی
ناشر: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 609
اندازه کتاب: وزیری جلد سخت - سال انتشار:  1337 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : نو ؛ واجد فرمان ؛ لبه جلد سائیدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب 

حاوی هشت نقشه خارج از متن

جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، توصیف دقیق و جامعی از اوضاع جغرافیایی ایران و ترکیه و بین ‌النهرین و سوریه و آسیای مرکزی از آغاز فرمانروایی مسلمانان تا هجوم تیمور است.طی این هشت قرن و پس از آن بسیاری جغرافی‌نویسان و مورخان مسلمان آنچه در این باره به چشم دیده و از منابع مورد اعتماد خویش شنیده‌اند در صفحات کتب خود آورده‌اند. اما استفاده از همه این کتب به علت پراکندگی نسخ خطی و نفیس آن‌ها در کتابخانه‌های سراسر جهان و نیز به سبب اغلاط خطی و اختلاف میان نسخ متعدد هر کتاب بسیار دشوار است.

لسترنیچ، خاورشناس مشهور انگلیسی، در این کتاب عصاره نوشته‌های همه جغرافی‌دانان و مورخان مذکور را پس از تلخیص و مقایسه با یکدیگر و حذف مکررات و زواید و تصحیح اغلاط خطی گنجانده و با استفاده از مشاهدات سیاحان خارجی و تحقیقات و تتبعات خاورشناسان مجموعه‌ای فراهم آورده است که اطلاعات جامع و مفیدی را درباره جغرافیای این کشورها در قرون وسطا و تحولات بعدی در دسترس طالبان می‌گذارد.ده نقشه جغرافیایی که بر متن کتاب افزوده شده است نیز در توضیح بیشتر و بهتر کتاب تأثیر بسیار دارد.

جغرافياى تاريخى؛ شامل بازسازى گذشته، به شيوه بررسى سلسله وقايع در يك زمان يا ارزيابى آنها با توجّه به تحوّلات تاريخى گذشته است(از كتاب جغرافياى تاريخى كشورهاى اسلامى دكتر قرجانلو) و منظور(مقصود) از خلافت شرقى، به خلافت خلفاى راشدين، اموى و عباسى است كه مركز دستگاه آنها شرق زمين (عربستان، عراق و شام) بود و چون يكى از افراد خاندان اموى از شام به اسپانيا رفت، خلافتى ترتيب داد و تا چندين سال اولاد او به نام خلفاى اسلامى فرمانروايى داشتند و جنگ كردند، خلافت آنها را خلافت غربى ناميدند.

اثر فوق داراى دو مقدّمه (مؤلف و مترجم)، فهرست اسامى جغرافى‌نويسان مسلمان و 34 فصل مى‌باشد.در مقدّمه مترجم، اوّل شرح زندگانى مؤلف به طور مختصر و سپس توضيحاتى در رابطه با كتاب فوق و ترجمه ارائه شده است.مؤلف در مقدمه اثر، از فرآيند تدوين كتاب صحبت و بيان مى‌كند، از آنجا كه جغرافى‌نويسان و مورخان اسلامى آنچه را كه در مورد جغرافياى كشورهاى اسلامى در صفحات كتب خود جمع‌آورى نموده بودند؛ امّا استفاده از همه اين كتب، به علت پراكندگى نسخ خطى و نفيس آنها در كتابخانه‌هاى سراسر جهان و نيز به سبب اغلاط و اختلاف بيان نسخ متعدد هر كتاب، براى طالبين سيار دشوار مى‌نمود، لذا اين مجموعه را فراهم نمود. اين اثر را متمّم نوشته ديگر خود «بغداد در زمان فرمانروايى عباسيان كه قبلا در سال 1900 ميلادى منتشر نموده بود، قرار داد. مؤلف در مقدمه يادآور مى‌شود، براى اينكه حجم كتاب زياد نشود، از ذكر جغرافياى عربستان و دو شهر مكه و مدينه خوددارى نموده است و مطالبى ديگرى را هم در خصوص اين اثر يادآور مى‌شود.»

فصول 34 گانه كتاب كه فصل اول درياچه ناميده شده است، در آن تأليفات جغرافى‌نويسان عرب به طور اجمال معرفى شده است و در سى و سه فصل ديگر اوضاع جغرافيايى عراق(سه فصل)، جزيره (در فصل)، فرات عليا، روم يا آسياى صغير(و فصل)، آذربايجان، گيلان و ايالات شمال باخترى ايالت جبال (سه فصل)، خوزستان، فارس(چهار فصل)، کرمان (دو فصل)، سيستان، قهستان، قومس و طبرستان و گرگان، خراسان (چهارفصل)، ماوراء النهر، خوارزم، سند و ايالات رود سيحون آمده است.