علامه زاده در خانواده‌ای کارگری در ساري به‌دنیا آمد. دوران کودکی او در تهران و محله‌های فقیرنشین شرق تهران سپری شد. فکر نوشتن از رنج و شادی مردم از دورانِ جوانی و اول بار در سال 1355 در زندانِ سیاسی کرمان به ذهنش راه یافت. اما این ایده تنها 15 سال بعد یعنی در دوره ی میانسالی او مجال بروز یافت.

علامه زاده کارگردانی را در آکادمی فیلم و تلویزیون در سال‌های ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۹ فراگرفته ‌است. او به جز فیلم‌سازی به طور منظم به کار نوشتن و چاپ کتاب کودکان نیز مشغول است. علامه زاده فیلم‌سازی را در دانشگاه‌های هالینز ویرجینیا (آمریکا) و لیدز متروپولیتن (انگلستان) و همچنین مرکز آموزش رادیو و تلویزیون در هلند تدریس می‌کند. او از سال ۱۹۸۳ ساکن هلند است.

کارنامه ی رضا علامه زاده را در سه حیطه ی متفاوت می توان بررسی و ارزیابی کرد:
1 - سیاست
2 -نویسندگی
3- سینما

علامه‌زاده كيست ؟!

تا پيش از دستگيري و اعلام نام رضا علامه‌زاده در مطبوعات كه باعث شهرتش به عنوان يك خرابكار شد، افراد چنداني از فعاليت‌هاي هنري وي به عنوان كارگردان فيلم‌هاي كوتاه و مستند خبر نداشتند. او در مدرسه ی عالي تلويزيون در رشته ی كارگرداني فارغ‌التحصيل شده بود و تا پيش از دستگيري چند فيلم ساخته بود. درجريان محاكمه علامه‌زاده جزو هفت نفري بود كه به اعدام محكوم شده بود. اما عفو ملوكانه شامل حالش شد. وي بعد از انقلاب باز هم شروع به فيلمسازي كرد و چند مستند را طي سال‌هاي 58 تا 62 ساخت. بعد از آن بود كه از ايران رفت و اولين كار سينمايي‌اش را در خارج از كشور با عنوان «ميهمانان هتل آستوريا» با حضور «شهره آغداشلو» ساخت.

زندگی سیاسی علامه زاده را در محاکمه جنجالی زمان شاه می توان یافت که آن محکمه به اعدام «خسرو گلسرخی» و «کرامت دانشیان » انجامید و علامه زاده محکوم به حبس ابد شد. در زمینه ی داستان نویسی علامه زاده از آثار به نام او می توان از «غوک تابستان تلخ» و « وصیت نامه ققنوس » یاد کرد .

در زمینه سینما از آثار با ارزش علامه زاده می توان به فیلم های« قدیر»، «فدایی » ، «دار» ، «حرف بزن ترکمن» ، « مسافران هتل آستوریا » ، «جنایت مقدس» و «تابوی ایرانی» اشاره کرد. فیلم جدید علامه زاده «با من از دریا بگو» به مادران خاوران تقدیم شده است.این فیلم در مورد کشتار دهشتناک تابستان 67 است .

وی می گوید : من حدود هفده هجده سال پیش یک سری فیلم برای تلویزیون هلند ساختم تحت عنوان ما کولی هستیم و بنابراین من نزدیک به بیست سال است که با مقوله کولی ها و ریشه هایشان و مسائلشان در اروپا آشنا هستم.
بخشی از این طبیعتا برمی گردد به موسیقی کولی ها و بخشی کوچکتری از این برمی گردد به موسیقی فلامینکو که خواستگاهش جنوب اسپانیا است و کولی ها هستند که عملا این موسیقی را خلق کردند و آن را زنده نگاه داشتند و روز به روز هم دارند در این زمینه پیشرفت های چشمگیر جهانی می کنند.

جشنواره ای که من در آن شرکت کردم، اولین جشنواره تحت این عنوان بود و فقط راجع به موسیقی، رقص یا آواز خوانی نبود، بلکه تاریخچه فلامینکو بود، کنفرانس بود، ارائه لباس ها، سازها و یک جور پس زمینه فرهنگی قضیه هم بحث می شد.

از فيلم هاى سينمايى وي مي توان به: قدير - فدايى هتل آستوريا(فيلمي درباره‎ي چند مهاجر ايراني كه در تركيه، در حال و هوايي برزخي، سرنوشت خود را انتظار مي‎كشند و شايد اکثرا او را با اين فيلم می شناسند ) (منتخب جشنواره هاى جهانى ونيز- مسكو - شيكاگو و مونترال) - دار (برنده جايزه بزرگ جشنواره جهانى خيخون، اسپانيا) و و يا اثر او با نام : وصيت‎نامه‎ي ققنوس که مروری بر زندگی شاعر برجسته و ماندگار ايران احمد شاملو که در ایران بسيار مورد توجه قرار گرفت.