جان استوارت میل

جان استوارت میل

نویسنده: ویلیام تاماس
مترجم: خشایار دیهیمی
ناشر: فرهنگ نشر نو
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 176
اندازه کتاب: رقعی گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1398 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

جان استوارت میل ، متفکر بریتانیایی سده نوزدهم است. وی گذشته از آن که نویسنده بود، در زمینه منطق، نظریه شناخت، اخلاق و اقتصاد نیز قلم می‌زد و شخصیتی فعال در عرصه سیاست به‌شمار می‌آمد. او مدتی طولانی کارمند کمپانی هند شرقی و چندی هم رئیس آن بود. او نماینده مجلس عوام در پارلمان بریتانیا بود و به دفاع از سیاست لیبرال در مسائل قانونگذاری و آموزشی همت نهاد.

نوشته‌های سیاسی میل حول مسائل مربوط به حقوق و آزادی‌های سیاسی، حکومت پارلمانی و جایگاه و پایگاه زنان در جامعه بوده است. میل در فلسفه قائل به اصالت تجربه و اصالت سود بود. بنیانگذاران این مکتب جرمی بنتام و پدر وی جیمز میل بودند. 

نگارنده ، به منظور معرفی یکی از فیلسوفان (جان استوارت میل) با اشاره به دو اصل "فایده‌گرایی" و "رساله‌ی آزادی" این فیلسوف، تصریح می‌کند: "حرف میل در فایده‌گرایی این بود که اصل فایده، اصل نهایی اخلاق است و اعمالی درست هستند که می‌توانند بیشترین لذت (یا شادکامی) خالص را یا کم‌ترین درد (یا تلخ‌کامی) را کما و کیفا و با به حساب آوردن همه‌ی افرادی که از آن اعمال، تاثیر می‌پذیرند، به بار آوردند. در رساله‌ی آزادی، نگرانی میل از استبداد اکثریت است.

او سخت دلش می‌خواهد حوزه‌ی آزادی فردی را گسترش دهد، طوری که به نظر می‌آید برای افراد، این حق را قائل می‌شود که به شیوه‌هایی عمل کنند که احتمالا بیش‌ترین لذت خالص را برای همه به بار نمی‌آورند. به نظر عده‌ی زیادی چنین آمده که گویی دو نویسنده‌ی متفاوت، فایده‌گرایی و رساله‌ی آزادی را نوشته‌اند و میل در این دو اثر مشهور خودش، خودش را نقض می‌کند.

سپس در ارزیابی نهایی فلسفه‌ی "میل" می‌گوید: "سیاست‌هایی که میل در ذهن دارد و به نظرش سیاست‌های درسی هستند که می‌توانند جامعه‌ای بهتر به بار آورند، همان سیاست‌هایی هستند که عموما فردگرایان از آن‌ها دفاع می‌کنند، اما میل از این سیاست‌ها فقط به خاطر خودشان، دفاع نمی‌کند، چنان که فردگرایان می‌کنند بلکه این سیاست‌ها را صرفا راهی برای رسیدن به خیر جمع می‌داند. برای همین است که می‌توان بی‌آن‌ که گرفته تناقض شد، میل را جزو جمع‌گرایان به حساب آورد....

یگانه مقصودی که برای آن افراد بشر حق دارند به صورت فردی یا جمعی در آزادی عمل هر یک از افراد مداخله کنند صیانت ذات است... یگانه مقصودی که اِعمال قدرت بر هر یک از اعضای جامعه‌ای متمدن را، حتی بر خلاف ارادهٔ او، موجه می‌سازد پیشگیری از صدمه رسیدن به دیگران است. خیر خود شخص، چه خیر جسمانی و چه خیر اخلاقی‌اش، دلیل کافی برای این کار به‌دست نمی‌دهد...یگانه بخشی از رفتار فرد که وی در قبال آن مسئول جامعه است بخشی است که به دیگران ارتباط دارد. در بخشی که صرفاً به خود او مربوط است، استقلال او، از منظر حق، مطلق است. فرد فرمانفرمای خویش است، فرمانفرمای جسم و جان خویش.

جان استیوارت میل، رسالهٔ آزادی