جامعه شناسی نظام جهانی

جامعه شناسی نظام جهانی

نویسنده: لزلی اسکلیر
مترجم: علی هاشمی گیلانی
ناشر: مرکز مطالعات رسانه ها
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 239
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1374 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

نظریه نظام جهانی اولین بار بوسیله امانوئل والرشتاین در سال 1974 مطرح شد که می‌توان آن را در چارچوب نظریات اقتصاد سیاسی مورد توجه قرار داد. والرشتاین نظام را به مثابه واقعیتی اجتماعی می‌داند که دربرگیرنده تعاملات میان ملت‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات، خانواده‌ها، طبقات و گروه‌های هویتی از همه نوع است. از نظر والرشتاین غالب‌ترین شکل سازمان اجتماعی همان چیزی است که او آن را «نظام‌های جهانی» می‌نامد.

 ویژگی نظریه نظام جهانی در این است که والرشتاین در این نظریه برخلاف نظریه وابستگی امکان تحرک را برای مرکز، پیرامون و نیمه پیرامون در نظر گرفته است و آنها را سرنوشت لایتغیر نمی‌داند. از نظر وی عنصر اساسی پیشرفت و ارتقای یک کشور نیمه‌پیرامونی در اختیار داشتن بازار بزرگ است که بتواند کاربرد فن‌آوری پیشرفته را توجیه کند .

وی سود حاصله از جهانی شدن به نفع نظام سرمایه‌داری غرب می داند و این نظر را مطرح می نماید که کشورهای جنوب نه تنها به برابری جهان سرمایه‌داری نزدیک نمی‌شوند، بلکه به نفع وضع موجود ، ضعیف‌تر هم می‌گردند.او معتقد است  که موقعیت دولت‌ها در مرکز و پیرامون نظام جهانی متفاوت است و این موقعیت متفاوت ناشی از نقش متفاوت آنها در اقتصاد جهانی است که به تمایزات اقتصادی ـ اجتماعی و سیاسی میان آنها منجر می‌شود.

 پرسش اصلی این است که الگوی تحلیلی نظام جهانی از چه توان تبیینی در تحلیل جنبش‌های اجتماعی برخوردار است؟ بنابراین پس از بیان بنیان نظری و ویژگی‌های نظریه نظام جهانی، چهارچوب روش‌‌شناختی و الگوی تحلیلی نظام جهانی ترسیم می‌شود. سپس کاربرد این الگوی تحلیلی برای تحلیل جنبش‌های اجتماعی بررسی می‌شود.

جنبش‌‌های نوین سیاسی و اجتماعی، به‌علت تحولات بنیادینی که در مناسبات سیاسی و اجتماعی در عصر جهانی‌ شدن به‌وجود آمده است، در بستر متفاوتی شکل گرفته‌‌ و از سرشت، اهداف، فرایند، و آرمان‌های متفاوتی برخوردار شده‌اند و در نتیجه، پیامدهای دیگری را نیز به ارمغان می‌آورند.

بنابراین، دیگر الگوهای تحلیلی سنتی توانایی لازم را برای تبیین علل و عوامل، بسترها و خاستگاه، شرایط و ویژگی‌ها، و نتایج و پیامدهای جنبش‌های جدید اجتماعی ندارند. در حالی که به‌نظر می‌رسد، الگوی تحلیلی نظام جهانی از توانایی لازم و کارایی مناسب برای تبیین برخوردار است و با ویژگی‌‌های عصر جهانی ‌‌شدن و جنبش‌‌های نوین اجتماعی انطباق دارد.