جامعه باز و دشمنان آن

نویسنده: کارل پوپر
مترجم: امیرجلال الدین اعلم
ناشر: گفتار
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 520
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1376 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ جلد و لبه حدود 200 صفحه کتاب رد زردی مختصری دارد

مروری بر کتاب 

جلد اول : افلاطون

جامعه باز و دشمنان آناثر کارل پوپر (1902-1994)، فیلسوف انگلیسی اتریشی تبار، که در 1945 انتشار یافت. مؤلف رمز تاریخ اجتماعی را در تقابل «جامعه بسته» و «جامعه باز» می‌بیند. در جامعه بسته طبیعت و قرارداد یکسان شمرده می‌شود و روح انتقادی و تغییر افکار فرد نفی می‌گردد. جامعه باز، که دستاورد یونانیان است، «غیردینی» است و طبیعت و قرارداد از یکدیگر جدا و زمینه را برای روح انتقادی و رویکرد فردگرایانه فراهم می‌کند.

این نوع جامعه وقتی که بیشتر جنبه تعارضی داشته باشد و کمتر حمایت‌کننده باشد، وسوسه حاکمیت بر کل شئون اجتماعی (توتالیتر) و بازگشت به جامعه بسته را باعث می‌شود. به نظر پوپر، افلاطون و هگل و مارکس «دشمنان» جامعه بازند و در هیئت معاصران با آنان درمی‌افتد.

به نظر افلاطون، تغییر عین فساد است و از اینجا به طرح خیالی دولت «توتالیتر» و دارای سلسله مراتب و هماهنگی می‌رسد که از راه آموزش اجباری و جمع‌گرای طبقه حاکمه ثبات خود را حفظ می‌کند.

از سوی دیگر چون "عدالت" دانستن ماهیت امور است، قدرت به دست فیلسوف می‌افتد؛ یعنی رؤیای بیمارگونه جامعه باز و بازگشت به جامعه بسته بر دانشی که به وجود می‌آید بنا می‌شود. و اما تازگی فلسفه هگل در این فکر نادرست است که تناقض فی‌نفسه ثمربخش است و دیالکتیک با کاربرد استدلالی زبان فرق دارد. نتیجه چنین طرز فکری زیان‌آور است، زیرا از یک تناقض هرچیزی ممکن است استنتاج کرد.

این کتاب جستارهایی را پیش می‌کشد که شاید از روی فهرست مطالب نمایان نباشند. بازنمود کوناهی است از برخی دشواری‌هایی که تمدن ما رویارویشان است - تمدنی که شاید بتوان در وصفش گفت که از پی مردمی خویی و خردمندانگی می‌‌پوید و جویای برابری و آزادی است، تمدنی که گویی هنوز خردسال است، و هرچند بسیاری از رهبران فکری آدمی بارها به آن خیانت کرده‌اند همچنان در حال بالیدن است.

می‌کوشد نشان دهد که این تمدن هنوز از تکان زایش خود یکسره بهبود نیافته است، یعنی تکان پدید آمده از گذار از جامعه قبیله‌ای یا جامعه بسته با تن‌دهندگیش به نیروهای جادویی به جامعه باز که توان‌های سنجش‌گرانه آدمی را می‌رهاند. می‌کوشد باز نماید که تکان این گذار یکی از عوامل پیدایی چنان جنبش‌های واپس‌گرایانه‌ای است که کوشیده، و همچنان می‌کوشند، تا تمدن را براندازند به سازمان قبیله‌ای (تریبالیسم) بازگردند. و بر آن است که آنچه امروزه توتالیتاریسم می‌نامیم، از آن سنتی است به کهنسالی یا جوانسالی تمدن ما.