جام جهان بین

جام جهان بین

نویسنده: محمدعلی اسلامی ندوشن
ناشر: جامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 320
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1370 - دوره چاپ: 5

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

مقاله‌ هائی‌ که‌ در «جام‌ جهان‌ بین‌» گرد آمده‌اند، بتدریج‌ در مجله‌های‌ «یغما» و «نگین‌» انتشار یافته‌ بودند. این‌ کتاب‌ به‌ همراه‌ دو کتاب‌ دیگر «آواها و ایماها» و «نوشته‌های‌ بی‌ سرنوشت‌» ، کم‌ و بیش‌ موضوع‌ درس‌ هائی‌ می‌شوند که‌ در «دانشکده‌ ادبیات‌ دانشگاه‌ تهران‌»داشته‌، و پیش‌ از آن‌، در «مدرسه‌ عالی‌ ادبیات‌» داشته‌ بودم‌ .

شعرفارسی مهم ترین منبع برای شناسایی قوم ایرانی وجهان بینی او در دوران بعد ازاسلام است ، اگرنگوییم حتی پیش از اسلام .نتیجه آن که ما هرکوششی برای شناخت گذشته خود بکنیم ، سر و کارمان نخست با شعرخواهد بود .برای مثال ، نمی توانیم تاریخ ایران این هزار ساله را بنویسیم - به خصوص تاریخ اجتماعی و تاریخ تمدن و فکر را - مگر آن که دراین توده عظیم دیوان های شعرغوطه بزنیم .

شعرفارسی در طی هزار و صد ساله خود ، ذخیره حیرت آوری از معانی گوناگون را در خود نهفته است . موزون کردن کلام ، جستن اکسیر دانایی و چیره شدن بر تاریکی بوده است . از این رو این مجموعه را « جام جهان بین » نامیدیم . جام مظهردانایی و جلوه گاه اندیشه شاعرانه ایرانی است .مردم‌ البته‌ جرأت‌ نمی‌کرده‌اند که‌ آنچه‌ در دل‌ داشته‌اند، بی‌ پرده‌ بگویند. وقتی‌ قومی‌ تا این‌ حد به‌ کنایه‌ و مجاز و غلو و خیال‌پروری‌ روی‌ بُرد، نشانه‌ آن‌ است‌ که‌ استقرار و امنیت‌ و پیوستگی‌ فکری‌ خود را از دست‌ داده‌، در تلاش‌ و تکاپوست‌، و در جستجوی‌ تکیه‌ گاهی‌ است‌ که‌ سر خود را بر آن‌ بیارماند. این‌ همان‌ وضعی‌ است‌ که‌ ایرانی‌ طی قرنها در تاریخ‌ خود دستخوش‌ آن‌ بوده‌ و شعر پاسخگوی‌ آن‌ شده‌ است‌ ...

ما هر کوششی‌ برای‌ شناختن‌ گذشته‌ خود بکنیم‌، سروکارمان‌ نخست‌ با شعر خواهد بود. مثلاً نمی‌توانیم‌ تاریخ‌ ایران‌ را بنویسیم‌، بخصوص‌ تاریخ‌ اجتماعی‌ و تاریخ‌ تمدن‌ و فکر او را، مگر آنکه‌ دراین‌ توده‌ عظیم‌ دیوانهای‌ شعر به‌ جستجو پردازیم‌. بنابراین‌ ما با شعر تنها به‌ عنوان‌ شاخه‌ای‌ از شاخه‌های‌ ادبیات‌ سروکار پیدا نمی‌کنیم‌، بلکه‌ آن‌ را وسیله‌ای‌ می‌بینیم‌ برای‌ بهتر شناختن‌ خود و گذشته‌ کشورمان‌.»

ادب‌ فارسی‌ یکی‌ از بزرگترین‌ گنجینه‌های‌ ادب‌ چهانی‌ است‌. متاًسفانه‌ در دنیای‌ امروز زبان‌ فارسی‌ یارائی‌ ندارد که‌ آن‌ را عرضه‌ کند. امروز بیش‌ از پیش‌، زبان‌ و فرهنگ‌ بر مرکب‌ اقتصاد می‌نشیند و مرزها را در می‌نوردد. بدینگونه‌ فارسی‌ نمی‌توانسته‌ و نمی‌تواند با زبانهای‌ اروپائی‌ که‌ تمدن‌ رایج‌تر و ثروتمندتر دارند، هم‌ چشمی‌ و همقدمی‌ کند. از این‌ رو آثار فکری‌ و ادبی‌ایران‌ ، آنگونه‌ که‌ باید، در کشورهای‌ دیگر شناخته‌ نیستند.

آن‌ مقدار هم‌ که‌ ترجمه‌ شده‌اند، نتوانسته‌اند حلقه‌ یک‌ اقلیت‌ متخصص‌ را بشکنند و به‌ نزد خواننگان‌ عادی‌ راه‌ یابند. در اروپا و امریکا هر اندیشه‌ای‌ که‌ از خانواده‌ تفکر یونانی‌ - مسیحی‌ خارج‌ باشد، بدشواری‌ می‌تواند امکان‌ نفوذ بیابد.از این‌ رو آثار مشرق‌ زمین‌ هنوز نتوانسته‌انددر غرب‌ احساس‌ غربت‌ و عزلت‌ نکنند .

فهرست

ادبیات در عصر فضا
خصیصه ی شاهکارها
خواننده و نویسنده
سودابه و نویسنده
سودابه و فدر
ویس
خیام و فردوسی
خویشاوندی فکری ایران و هند
در قصه ای از مثنوی
و...