فرهنگ مردم ارسنجان

مصور - رنگی

ارسَنجان(به پارسی میانه: ارسنگان )‏ یکی از شهرهای استان فارس است و در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار دارد. این شهر سومین شهر ایمن خاورمیانه و دومین شهر ایمن ایران می باشد که از طرف سازمان جهانی یونسکو تعیین شده است. شهر ارسنجان در بخش مرکزی شهرستان قرار دارد. و فاصله این شهرستان از سعادت شهر و اتوبان تهران شیراز ۳۰ کیلومتر می باشد.

وجه تسمیه اسم اولیه این شهرستان ارسنگان بوده، که از دو بخش ارسن به معنای خوش آب و هوا و گان به معنای جا و مکان تشکیل شده. بعد از یورش اعراب به ایران و تغییر زبان ایرانیان نام این شهر به ارسنجان تغییر یافته‌است. شهر ارسنجان دارای گذشته‌ای دیرین است که به همین لحاظ اکثر کتب گذشته همچون فارسنامه ناصری، آثار العجم فرصت الدوله شیرازی، بستان السیاحه زین العابدین صوفی، دایره المعارف علامه دهخدا و دهها کتاب دیگر با تفصیل از آن نام برده‌اند، اما تاریخ صحیح و دقیقی که بتوان بر آن استناد جست و سال بنای این شهر را دانست در دست نیست ولی بخاطر پیدایش آثار باستانی فراوان بعضی مورخان و باستان شناسان تاریخچه آن را به قبل از ظهور اسلام و تعداد دیگری بنای این شهر را به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده‌اند.

شهرستان ارسنجان داراي قدمتي ديرينه مي باشد و آثار باستاني، ميراث فرهنگي و گردشگري مانند مسجد جامع، مدرسه سعديه، ايوان قدمگاه مربوط به دوره هخامنشي، قلاتخوار مربوط به دوره ساساني، تل تيموريان و تل كاخ، سد دختر، چشمه گمبان و ... سندي بر آن است . به دليل وجود آثار فرهنگي ارسنجان مدتها محل اجتهاد شخصيتهاي بزرگي بوده است. لذا ارسنجان به شهر کاتبان وحي نيز مشهور است دليل اين مدعا:

شخصيتهاي بسياري در عرصه خوشنويسي، علوم ديني و عرفان نام آوراني برخاسته اند كه به عنوان نمونه مي توان از ملا علي عسكر ارسنجاني ، ملا محمد شفيع ارسنجاني ملقب به اشرف الکتاب ارسنجاني، ملا محمد حسين ارسنجاني (كاتبان قرآن مجيد) و همچنين سيد مرتضي ارسنجاني، آيت اله ميرزا علي اكبر روح الايمان، آيت اله فقيه ارسنجاني و ... نام برد.
از شاخص هاي فرهنگي ويژه اين شهرستان مي توان وجود مدارس متعدد و احداث دانشگاه آزاد اسلامي واحد ارسنجان در بعد از پيروزي انقلاب همزمان با شهرهاي بزرگ و توسعه آن كه هم اكنون با داشتن بيش از 5000 نفر دانشجو در 30 رشته كارداني، كارشناسي، كارشناسي ارشد، يكي از دانشگاههاي بزرگ محسوب مي شود.

نويسندگان زيادي از اهالي اين شهرستان تاليفاتي داشته اند از جمله آيت اله سيد محمد حسين ارسنجاني، حجت الاسلام ابراهيم كالانتري، حاج شيخ علي آقا محمودي و ...همانند و همزمان نگاره این ظرف است، نگاره ظرف از همانجا، كه در دو جا درلبه بیرونی آن، پیكره رقص دو تن با همین شیوه نگاشته شده، لیك دراین یكی، چون رثصندگان با خط‌های موازی دور ظرف تلاقی كرده، نگارگر از نگاشتن سرها خودداری كرده با ساده كردن آن، جنبه آرایشی مطلق به نگارداده است آنچنانكه اگر دستها نگاشته نشده بود در نخستین نگاه نمی توانستیم دریابیم كه آن گوشه‌های شطرنجی پیكر آدمی را نشان می دهد.

از بررسی نگاره‌های این دو ظرف از « تل تیموران» ، چنین بدست می آید كه گذشته از رقصهای « دسته بند» و « تكی» كه پیش از این یاد آها كردیم،‌گونه‌های دیگری ازرقص در ایران زمین بوده است كه در آن رقصندگان دوبدو، سه به سه، بازو دربازو یا دست در دست هم انداخته ، به پایكوبی برمی خاستند، و نیز بگواهی نگاره‌های این سفالینه‌ها، شماره رده‌سه تایی و دوتایی در یك مجلس رقص، بیش از یكی دو تا بوده است و در این رقص ها اگر چه از نگاره‌ها چیزی فهمیده نمی شود - شاید درهر رده سه تایی: یك مرد و دو زن یا دو مرد و یكزن، و دررقصهای دوتایی: یك مرد و یك زن یا دو مرد یا دو زن با هم می رقصیدند...