ثمرات القدس من شجرات الانس

ثمرات القدس من شجرات الانس

نویسنده: میرزا لعل بیگ لعلی بدخشی
مقدمه ، تصحیح و تعلیقات: سیدکمال حاج سیدجوادی
ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1665
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1376 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

مصور

ثمرات برخلاف بسیاری از تذکره‌های آن دیار که‌ غالبا درباره سلسله یا طریقه‌ای خاص تألیف شده‌اند ، طیف وسیعی از عرفا را در بر دارد و شامل زندگینامه 495 تن از عرفای این منطقه است که برخی از آنان تا زمان مؤلف نیز در قید حیات بوده‌اند. میرزا لعل بیگ در تدوین این اثر تقریبا به تمامی تذکره‌های پیشین مراجعه کرده و بسیاری از مطالب را از آنها برگفته و در متن کتاب از مأخذ مورد نظر نام برده است‌ (مصحح فهرستی تفصیلی از منابع مؤلف فراهم آورده و در مقدمه منتشر کرده‌ است).

تصحیح کتاب همراه با مقدمه تعلیقات و فهرست های مفصل آن نیز چون نام اثر یادآور کوشش ارزشمندی است که دکتر محمد عابدی در تصحیح همتای این تذکره‌ یعنی نفحات الانس انجام داده ، جز آنکه ثمرات القدس تذکره شعرای شبه قاره است. دکتر حاج سید جوادی نیز هدف خویش را از تصحیح این کتاب ارائه هویت فرهنگی و اعتبار و نفوذ زبان فارسی در شبه قاره و بیش از همه احیای فرهنگ و ادب پارسی در این منطقه دانسته است.

در زمانی که به تالیف کتاب میراث جاودان و فراهم آوردن تصویر و خواندن سنگ نبشته ها و کتیبه های فارسی در پاکستان و هند سرگرم بودم، متوجه شدم که بسیاری از کتیبه های فارسی بر مزار و بارگاه عرفا قرار گرفته است. پس بر آن شدم که شرح احوال آنان را در کتابی گرد آورم. بر آن اساس شروع به مطالعه و جمع آوری منابع و ماخذ مورد نظر کردم و در طی کتابی جامع بودم که شرح احوال عرفا و خلاصه ای از اندیشه های آنان را در بر داشته باشم اما کتابهایی که به دست آمد، بیشتر درباره سلسله ای خاص از اهل طریقت، چون شرح حال و کرامات مشایخ سلسه چشتیه یا سهرودیه که به صورتی مجزا نگاشته شده یا دسته کم درباره بزرگانی بود که به منطقه جغرافیایی خاصی در شبه قاره تعلق داشتند، مانند اولیای ملتان و یا اولیای دهلی.

واژه ی تذکره برای نخستین بار توسط فرید الدین عطار نیشابوری در اوایل قرن هفتم هجری به کار رفته، وی تالیف خود را که شرح حال عرفا و بزرگان است تذکره نامید و در آن کتاب تذکره به معنی یادگار و یادداشت و یادآوری به کار گرفته شده است.
قدیم ترین نشانه ای که تاریخ شروع نگارش کتاب را نشان می دهد سال هزار هجری قمری است که در شرح حال شیخ محمد می اورد: " ...وفات وی بعد از نوشتن احوال وی به یازده سال در سنه هزار و یازده بود..."

بخش هایی از کتاب ثمرات القدس

لعلی در مقدمه کتاب می نویسد که تالیف خود را به چهار بخش تقسیم کرده است برا این اساس عرفایی که زندگی نامه ی آنان را نوشته و مجموعا پانصد و نود و چهار نفر می شوند به چهار گروه تقسیم کرده است.
گروه اول: کسانی که از زمان مرگ آنان تا عصر مولف مدتها گذشته است.
گروه دوم : آنانی که از زمان مرگ آنان تا عصر مولف، مدت زمان زیادی نگذشته است.
گروه سوم: کسانی که در عصر مولف در قید حیات بوده اند و سپس در همان دوران به دیار باقی شتافتند.
گروه چهارم: گروهی که در عصر مولف زندگی می کرده اند.