تهوع

تهوع

نویسنده: ژان پل سارتر
مترجم: امیرجلال الدین اعلم
ناشر: نیلوفر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 311
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1397 _ 1389 - دوره چاپ: 16 _ 11

مروری بر کتاب

کتاب تهوع اثر ژان پل سارتر، یکی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین رمان‌های جهان، در انتهای دهه‌ی سی میلادی منتشر شد. این رمان که پوچی و بی‌حاصلی دنیا را به صریح‌ترین شکل ممکن بیان می‌کند، ثمره‌ی تلاش‌های خستگی‌ناپذیر نویسنده است. سارتر در کتاب کلمات می‌گوید:
«در تهوع، زندگی بی‌جهت و ناخوشایند هم‌نوعانم را نوشتم و زندگی خود را مبرا کردم. روکانتن بودم، از او برای نشان دادن طرح زندگی خود بدون خودپسندی استفاده کردم؛ در عین حال خودم بودم، برگزیده، وقایع‌نگار جهنم، فتومیکروسکوپ شیشه‌ای و فولادی، خم‌شده روی شربت‌های پرتوپلاسمایی خودش.»

سارتر برای ارضاء حس شهرت‌طلبی‌اش نویسندگی پیشه کرد. تجربه‌ی روزنامه‌نویسی نسبتا طولانی کمکش نکرد. آثارش را ناشران رد کردند تا این‌که با درآمیختن ادبیات، فلسفه و دیدگاه‌های اگزیستانسیالستی، رمان تهوع را خلق کرد که با استقبال بی‌نظیر منتقدان و خوانندگان مواجه شد. در سال 1964 جایزه‌ی ادبی نوبل به او اختصاص یافت که آن را نپذیرفت. سارتر در نامه‌ای که به آکادمی نوبل فرستاد، درخواست کرد نامش در فهرست برندگان جایزه قرار نگیرد.

این کتاب، داستان مرد 35 ساله‌ی ـ آنتوان روکانتن ـ افسرده‌ای است که تنها در شهر «بوویل» زندگی می‌کند. آزادی‌اش در گرو ارتباط با اشیای بی‌جان است. این موضوع حالت تهوع را در او بیدار می‌کند. ناامیدی و سترونی زمین‌گیر و منزوی‌اش کرده‌اند. برخی اوقات برمی‌خیزد و برای رسیدن به هدف و جاودانگی تلاش می‌کند؛ اما خسته و درمانده بازمی‌گردد. مدت‌ها پس از آن‌که شنیدن موسیقی در او به عادتی دلپذیر تبدیل شده، حالت تهوع از میان می‌رود و شاد می‌شود. «روکانتن» که واله و شیدای ادبیات و سینماست، نویسندگی پیشه می‌کند. ارزش‌های خود را بنیان می‌گذارد و امیدوار است به گذشته‌ی سیاه‌ و دردناکش معنا بخشد.

ـ این مجسمه مسیح را که از پوست حیوان ساخته‌اند دیده‌اید؟ آقا، کتاب خیلی جالبی هست درباره مجسمه‌‌هایی که از پوست حیوان و حتی از پوست انسان ساخته شده‌اند.
مجسمه عذرای سیاه‌پوش را چطور؟
در بورگس نیست؟
در ساراگوس است؟
ولی شاید یکی هم در بورگس باشد؟
زائران می‌بوسندش، مگر نه، منظورم همان است که در ساراگوس است. جای پایش روی یک تخته سنگ نقش بسته؟ آن تخته سنگی که توی یک حفره است؟ حفره‌ای که مادرها بچه‌هایشان را به درونش می‌رانند؟ ...

آنتوان روکانتن، قهرمان رمان تهوع، تک و تنها در شهر بوویل زندگی می‌کند. هر چند دست اندر کار پژوهشی تاریخی است، باری دل‌مشغولی عمده‌اش " وجود" است، وجودی که او به آن می‌اندیشد، وجود در ساحت متافیزیکی‌اش نیست بلکه وجود در ساحت آن جهانی و جلوه‌گر در موقعیت‌های اجتماعی فرد آدمی و روابط وی با افراد دیگر جامعه است.

دو چیز روح کانتن را می‌آزارد: یکی آنکه این وجود، در ذات خود، ناواجب و ناعقلانی است، و دیگر آنکه پیرامون او را جماعتی‌ " رجاله"، با احساساتی دروغین و اندیشه‌های کلیشه‌ای، فرا گرفته‌اند. برخورد با این وجود ناعقلانی در انبوه جزئیات مبتذلش، گونه‌ای بیزاری و دل‌آشوبه و " تهوع" در روکانتن پدید می‌آورد. روکانتن به تجربه پی برده است که موسیقی حالت " تهوع" را در او می‌زداید و احساس بسط و خوشی به او می‌دهد. بفرجام، پس از سیر و سلوکی دردناک، درمی‌یابد که برای رهیدن از چنبره هستی مهمل و ناموجهش باید ارزش‌هایی برای خودش بیافریند و برخورد وجودی ویژه‌ای اختیار کند. او به ادبیات دل می‌نهد و در این عرصه، رمان‌نویسی را به وجه خاص بر می‌گزیند.

به این‌سان، امیدوار است که معنایی ارزشمند به زندگی بی‌معنای پیشینش بدهد. رمان تهوع، که در زمره آثار برتر ژان پل سارتر است، پیشاپیش همه درون‌مایه‌های فلسفه او را در بردارد، و به‌راستی یکی از پر ارج‌ترین نوشته‌های ادبی روزگار ما است.