تهذیب الاحکام ؛ دو جلدی

تهذیب الاحکام

نویسنده: محمدبن حسن طوسی
ناشر: فراهانی
زبان کتاب: عربی
تعداد صفحه: 933
اندازه کتاب: رحلی گالینگور - سال انتشار: 1363 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو _ نو

مروری بر کتاب

اين كتاب يكى از معتبرترين مجموعه‏ هاى روايى شيعه و سومين كتاب از كتب اربعه است و مورد قبول تمام علما و فقهاى شيعه مى ‏باشد. كتاب حاضر شامل مجموعه روايات فقهى و احكام شرعى است كه از اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام روايت شده است. شيخ طوسى اين كتاب را در شرح و توضيح كتاب‏«المقنعة» شيخ مفيد، استاد بزرگ خود نگاشته است.

كتاب تهذيب الأحكام شامل تمام روايات فروع و احكام شرعى است و براى فقيه و مجتهدى كه بخواهد اجتهاد نمايد اكثر روايات مورد نياز را فراهم آورده است. اين كتاب شامل مباحث فقهى، استدلالى، اصولى، رجالى و جمع ميان اخبار به وسيله شاهد و اعتبار و بسيارى از مباحث سودمند ديگر است.

شيخ طوسى در مقدمه كتاب تهذيب انگيزه خود را از نگارش اين كتاب اين گونه بيان مى‏فرمايد:

« يكى از دوستانم كه مراعات حق ايشان بر من واجب است از من درخواست نمود تا احاديث اصحاب را جمع آورى و موارد اختلاف، تباين، منافات و تضاد ميان آن روايات را بررسى نمايم زيرا خبرى نيست مگر آنكه روايتى بر خلاف آن وارد شده است و حديثى نيست مگر آنكه در برابر آن روايتى كه با آن منافات دارد نيز روايت شده.

كار اختلاف روايات به آنجا كشيده كه مخالفان به ما طعنه مى‏زنند و اين را از بزرگترين عيب‏هاى مذهب ما به شمار آورده‏اند و با اين وسيله مى‏خواهند مذهب ما را باطل اعلام نمايند. آنها مى‏گويند مشايخ و بزرگان شما هميشه بر مخالفان خود ايراد مى‏گرفتند كه شما در دينتان كه با آن خدا را عبادت مى‏كنيد اختلاف داريد و دچار اختلاف كلمه در فروع دين هستيد و چنين عقيده‏اى را خداى دانا و حكيم اجازه نخواهد داد؛ اما خودتان نسبت به مخالفانتان بيشتر با هم اختلاف داريد. پس اين اختلاف با وجود آنكه اعتراف مى‏كنيد كه دلالت بر فساد مى‏كند دلالت بر فساد مذهب خودتان نيز دارد...

در اينجا بود كه تصميم گرفتم درخواست آن دوست عزيز را اجابت كرده و اين كتاب را به نگارش درآوردم و اخبار و روايات متعارض را جمع آورى نموده و راه جمع ميان آنها را بيان كنم و احاديث صحيح و معتبر را از روايات غير معتبر جدا سازم.

من در اين كتاب، رساله استادم شيخ مفيد را متن قرار داده‏ام و در شرح هر بخش از آن به روايات و احاديث وارده و جمع ميان آنها اشاره دارم.

در آغاز، شيوه من اشاره به تمام روايات بود اعم از روايات اصحاب و مخالفين ولى بعد ديدم كه در اين صورت نگارش كتاب خيلى به طول خواهد انجاميد لذا فقط به روايات اصحاب اكتفا كردم.»‏

شيخ طوسى در اين كتاب:

1- به مباحث اصول عقايد اشاره‏اى ندارد و فقط به بيان فروع و احكام شرعى يعنى از اول تا آخر فقه و از كتاب طهارت تا كتاب ديات پرداخته است.

2- ترتيب عنوان‏هاى اين كتاب همان ترتيب عنوان‏هاى كتاب المقنعه شيخ مفيد است.

3- ادله‏اى كه شيخ طوسى در اين كتاب به آنها استدلال مى‏كند:

از قرآن، ظاهر، صريح، فحوا، دليل و يا معناى قرآن است.

از روايات، احاديث قطعى مانند خبر متواتر و اخبار داراى قرائن قطعى دال بر صحت آنها است.

از اجماع، به اجماع مسلمين و يا اجماع علماى شيعه است و در آخر به روايات مشهور ميان اصحاب نيز اشاره دارد.

4- شيخ طوسى به روايات مخالف اشاره كرده و به وجه جمع يا وجه فساد آنها مانند ضعف سند يا عمل اصحاب به خلاف آن نيز اشاره مى‏كند.