تفسیر حدائق الحقائق

تفسیر حدائق الحقائق

نویسنده: معین الدین فراهی هروی
به کوشش : سید جعفر سجادی
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 871
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1364 - دوره چاپ: 3 

کمیاب - کیفیت : صفحات درحد نو _ نو ؛ لبه روکش کتاب زدگی دارد

مروری بر کتاب 

قسمت سوره یوسف

خواهی که بیابی نظری از دل ما
یا بر تو گشایند دری از دل ما

از هر دو جهان درگذر و نزد حق آی
شاید که بیابی خبری از دل ما

و با خود چنین گوییم که نفس را خرید و دل را در بیع داخل مگردانید، زیرا که دل وقف محبت اوست و بیع وقف جایز نیست.
ای درویش، خرید و فروخت میان کسانی است که در مقام محبت استوار نیستند و در طریق مودت به سر حد کمال نرسیده ‏اند، که اگر محبت بکمال بودی، نفس و مال باقی نماندی، هر که صاحب نفس و مال است در دعوی محبت صادق نیست.

مؤلف، با استفاده از مراجع و مآخذ مختلف ادبی و عرفانی فارسی و مطالعه حضرت یوسف و زلیخاهای منثور و منظوم کتاب را به رشته تحریر درآورده است. پاره‌ای از مطالب کتاب بدین قرار است: 

۱. بیان عرفانی در مورد حسن و جمال یوسف علیه‌السّلام و مقایسه آن با حضرت رسول : 
مؤلف، در ذیل این عنوان، در لطیفه‌ای، یوسف را صدیق و محمد را محبوب می‌خواند و می‌گوید: پرده از جمال یوسف برداشتند تا همه کس او را آشکار ببینند، ولی پرده از جمال محمدی برنداشتند، چرا که محبوب بود و محبوب را شرط باشد در پرده نگاه داشتن... 

۲. بیان آنکه حضرت رسول خود را نمکین خواند: 
اگر در دیگ دل تو دوستی حق تعالی و دوستی همه پیغمبران علیه‌السّلام باشد، تا نمک محبت محمدی علیه الصلوات الابدی در آن دل نبود، شرف قبول الهی جل جلاله درنیاید... 

۳. در بیان معنی غفلت : 
غفلت بر سه گونه است: مذموم، محمود و غیر مذموم و محمود. آن غفلت که مذموم است، غفلت از یاد حق تعالی است و آن غفلت که محمود است، غفلت از بدی است و آنکه غیر مذموم و محمود است، آن است که در این آیه بیان فرمود: «ان کنت من قبله لمن الغافلین» ؛ یعنی‌ ای محمد من قصه می‌کنم به واسطه وحی خویش به تو این سوره یوسف را و به درستی که بودی پیش از این از جمله کسانی که مطلع نیستند، بر قصه یوسف، پس مراد از غفلت این جا نادانستن از مضمون این حکایت است و... 

۴. مقدمه معاملات بنده: 
معاملات بنده از چهار وجه بیرون نیست؛ معامله با خلق ، معامله با دین (دنیا)، معامله با مولی و معامله با نفس . معامله با خلق، به مایه خلق و معامله با دنیا به سرمایه زهد و معامله با مولی تعالی، به راس المال شکر و معامله با نفس به دست مایه صبر است... 

۵. در بیان نفس مکاره و سحاره و مطمئنه و اماره . 

۶. در بیان مراتب بلا و محنت : 
متحملان بار بلا سه فرقه‌اند: بعضی، بلا می‌کشند و می‌نالند؛ اینها جزوعانند و بعضی دیگر بلا می‌کشند و می‌نازند و اینها صبورانند و سبب نازیدن ایشان آن است که در کشیدن بار بلا مشاهده مبلی کنند و فرقه سوم، آن است که بلا می‌کشند، ولی نه می‌نالند و نه می‌نازند و اینها صابرانند ...