تشیع و تصوف

نویسنده: کامل مصطفی الشیبی
مترجم: علیرضا ذکاوتی قراگزلو
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 446
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1359 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو

 

مروری بر کتاب

تا آغاز سده دوازدهم هجری

تشیع و تصوف همواره با تاریخ اجتماعی ایران بعد از اسلام ارتباطی ناگسستنی داشته‌اند. در این کتاب به نکات بسیار ارزشمند و روشنگری برای تحلیل ارتباط متقابل تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری پرداخته شده و سعی گردیده تا تصویری روشن و واقعی از این ارتباط ارائه شود.

شایان ذکر است در مواردی که مؤلف به علت عدم اطلاع یا عدم دسترسی به منابع مورد وثوق موضوع مهمی را ناگفته گذاشته است، مترجم با اشاره‌ای مختصر و ارائه منابع لازم، سعی در جبران این نقیصه نموده است. مترجم همچنین با افزودن توضیحات ضروری به حواشی مفصل کتاب، برارزش متن افزوده و باهامات محتمل متن را زدوده است.

سلوك باطنی یكی از شیوه‌های سلوك دینی است و تصوف، عنوانی است برای قسم عمده سلوك باطنی در عالم اسلام. به تعبیر دیگر، این سلوك باطنی یا همان عرفان اسلامی، به طور عمده در تصوف بروز یافته است و از آن‌جا كه بخش عظیمی از میراث فكری اسلام را دربرمی‌گیرد، درك درست فرهنگ اسلامی بدون درك درست تصوف ممكن نیست.

بحث از ارتباط غامض و پیچیده و نسبتاً مبهم بین تشیع و تصوف، هم از حیث اصول و مبادی با واقعیت ماورای تاریخی و هم از جنبه تاریخی آن، نباید به انتقاد مکرر بعضی از شرق شناسان که اصل و منشأ قرآنی و اسلامی تشیع و تصوف را مورد شک و تردید قرار می‌دهند، توجه داشت.

در حالی که نظریه آنها بر این فرض قبلی مبتنی است که اسلام وحی آسمانی نیست و اگر هم دین باشد فقط «دین شمشیر» و برای مردم ساده صحرا گرد و بادیه نشین است، این خرده گیران دروغین هرچه را که حاکی از عرفان و جنبه باطنی دین باشد، غیر اسلامی می‌گیرند و نبودن اسناد و مآخذ تاریخی در ادوار اولیه اسلام را دلیلی بر مدعای خویش می‌پندارند.

گویی شیء معدوم، فی نفسه می‌تواند چیزی را که وجود داشته است ولی اثری از خود بجا نگذاشته تا بتوان آن را تجزیه و تحلیل کرد، نقص و ابطال کند. واقعیت تشیع و تصوف به عنوان جنبه های اساسی وحی اسلامی آنقدر بدیهی و استوار است که هیچ گونه ادله کاذب تاریخی نمی‌تواند آنها را نادیده بگیرد. صرف وجود میوه بر روی درخت ثابت می‌کند که ریشه‌های درخت در زمینی است که آن را تغذیه می‌کند و ثمره معنوی فقط می‌تواند حاصل شجری روحانی باشد که در حقیقت وحی ریشه دارد.

در كتاب حاضر، از منظرهای متفاوت به موضوع تصوف پرداخته و تاریخ تصوف عمدتا براساس تقسیم‌بندی جغرافیایی روشن‌شده است. كتاب متشكل از 14 بخش است كه در آنها سلسله‌ها و فرقه‌های صوفیانه نیز معرفی و هم‌چنین گرایش‌هایی از موافقت‌ و مخالفت با تصوف در سیر پرپیچ و خم و گاه مبهم آن بیان می‌شود.

فهرست

- تشیع از آغاز تا غیبت مهدی
- تشیع از غیبت مهدی تا سقوط بغداد
- تشیع در عصر ایلخانان
- تشیع در سوریه و مصر
- تشیع در ایران تا پایان دوره صفوی
و...