شوروی با بیش از 22 میلیون و 400 هزار كیلومتر مربع وسعت متشكل از روسیه و 14 جمهوری دیگر درگیر جنگی شد كه سربازان آلمانی تا دروازه های مسكو رسیدند و شهرهای استالینگراد و لنینگراد آن زمان شاهد ویرانی های گسترده شدند و سرزمین های مختلفی از جمله جمهوری های مسیر حركت لشگرهای آلمان از جمله بلاروس و اوكراین اشغال شد.

در جریان جنگ استالین با صدور دستور ویژه تمامی بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی را موظف به همكاری گسترده برای مقابله با هجوم ارتش آلمان كرد و تقریبا تمامی فعالیت ها جز بخش های كشاورزی، تولید مواد غذایی، ساخت تسلیحات و پشتیبانی از نیروهای مسلح و مردمی ضد نازی در شوروی متوقف شد.
جمهوری های شوروی دور از میدان جنگ مانند آسیای میانه نیز با بسیج امكانات و اعزام نیروهای داوطلب در این جنگ شركت كردند كه سبب شد توان زیادی از این كشور كه می توانست برای توسعه در بخش های دیگر بكار برده شود، از بین برود.

با شكست آلمان در جنگ دوم جهانی، استالین همزمان با برنامه ریزی برای بازسازی اتحاد جماهیر شوروی، كشورهای بلغارستان، آلبانی، رومانی، مجارستان، یوگسلاوی، چكسلواكی و لهستان همراه آلمان شرقی را كه به عنوان اعضای بلوك شرق با نظام كمونیستی شكل گرفتند، زیر پوشش حمایت های مسكو قرار داد كه این گستردگی، ضرورت اجرای برنامه های گسترده تری را برای بازسازی اقتصادی پس از جنگ دوم جهانی كشورهای كمونیستی شكل داد.

رهبر وقت اتحاد جماهیر شوروی پیش از جنگ دوم جهانی با استفاده از نظام متمركز و كنترل شده سخت مدیریتی، دستور تدوین برنامه های بازسازی اقتصادی در بخش های مختلفی را داد كه پس از نهایی شدن به اجرا در آمد.

استالین كه سال ها پیش از آغاز جنگ دوم جهانی (1928) برای دگرگونی اقتصاد سنتی و پایان آسیب پذیری در برابر فشارها و تهدیدهای آمریكا و اروپا، سیاست نِپ یا رویكردهای جدیدِ اقتصادی را اجرا كرد، توانست در چارچوب اجرای فراگیر و دقیق «برنامه‌های پنج‌ساله» و «كشاورزی اشتراكی» شوروی را تا سال های پایانی دهه 30 از كشوری با جمعیت بیشتر دهقانی و اقتصاد عقب مانده به یكی از قدرت‌های صنعتی جهان با دانشمندان و كارشناسان ماهر تبدیل كند.

اتكای اصلی این برنامه ها به استفاده از توان داخلی و ویژگی های هر منطقه یا جمهوری برای استقرار واحدهای تولیدی، صنعتی و كشاورزی بود تا افزون بر كاهش هزینه ها، اشتغال زایی گسترده ایجاد شود، بگونه ای كه اعلام شده بود نیروی كار برای اجرای طرح ها به اندازه كافی وجود ندارد.

موفقیت های این مرحله سبب شد تا ساختار اجرای برنامه های عمرانی پنج ساله از1928 تا 1964 و دوران مسئولیت نیكیتا خروشچف رهبر بعدی كه سال 1953 به رهبری رسید، ادامه یابد، اما بسیاری از اولویت ها و ضرورت های برنامه ها پس از پایان جنگ دوم جهانی تغییرات زیادی كرد ولی هدف گذاری كلی آن بازسازی اقتصادی و صنعتی شوروی و كشورهای كمونیستی به شمار می رفت.

با ورود اتحاد جماهیر شوروی به عصر صنعتی و دوران مدرن، مدت برنامه های عمرانی با هدف ایجاد چشم انداز بهتر از پنج سال به هفت سال افزایش یافت كه با قابلیت انعطاف بر محور توسعه صنایع سنگین، انتقال كلیه امور بازرگانی به دولت و نظام توزیع متمركز برای تامین نیازهای مردم قرار گرفت.

دولت ها در اتحاد جماهیر شوروی افزون بر گسترش نظام خانه سازی متمركز و انبوه و تقریبا تامین مسكن تمامی افراد و تعویض آن با تولد فرزند در شهرهای بزرگ، یك سال پس از پایان جنگ دوم جهانی (1946) طرحی را تهیه كردند كه بر اساس آن بازسازی مناطق آسیب دیده و تكمیل تجهیزات صنعتی و كشاورزی در اولویت قرار گرفت و بر اساس آن برای ایجاد انگیزه شخصی حق ساختن خانه‌های مسكونی روی زمین هایی كه دولت برای همیشه به افراد واگذار می‌كرد به افراد به عنوان ملك شخصی داده شد.

برچسب ها: کتاب تشریح سیاست جهانی روسیه و مقایسه نیروهای نظامی آنکشور با آمریکا