ترجمه فارسی شرایع ‌الاسلام ؛ چهار جلدی

ترجمه فارسی شرایع ‌الاسلام 

نویسنده: جعفر بن حسن محقق حلی
مترجم : ابوالقاسم ابن احمد یزدی
به کوشش :  محمدتقی دانش پژوه
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 2082
اندازه کتاب: وزیری  - سال انتشار: 1361 ~ 1360 - دوره چاپ: 3 _ 2

کیفیت : درحد نو ~ نو

مروری بر کتاب

مؤلف كتاب شرائع الإسلام ابو القاسم نجم الدين جعفر بن حسن هذلى، معروف به محقق حلی، محقق اول (م ۶۷۶ ق). كتاب شرائع الإسلام از بى‌نظيرترين آثار فقهى اماميه و از مشهورترين و مهم‌ترين آثار بجامانده از محقق حلى( قده) مى‌باشد. اين كتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و شروح متعددى همچون« مسالک الأفهام » شهيد ثانى( م ۹۶۶ ق)،« مدارك الأحكام» سيد محمد عاملى( م ۹۴۶ ق)،« جواهر الكلام» شيخ محمد حسن نجفى( م ۱۲۶۱ ق)،« مصباح الفقيه» آقا رضا همدانى( م ۱۳۲۲ ق) بر آن نگاشته شده است.

در الذریعة پس از ذكر نام تعدادى از حواشى كتاب اين گونه مى‌نويسد: هذا ما حضرني من الشروح التي لها عناوين خاصة تذكر في محالها و سيأتي قرب مائة شرح بعنوان شرح الشرائع ليس لها عنوان خاص. اين كتاب از زمان نگارش در حوزه‌هاى علميه تدريس مى‌شده و بيش از هفتصد و پنجاه سال متن درسى حوزه‌هاى علميۀ شيعه بوده است. اگر چه محقق حلى داراى آثار علمى همچون« مختصر النافع »،« النهاية و نكتها» و« المعتبر» مى‌باشد. اما شرايع الاسلام به دليل نظم و ترتيب كم‌نظير فروعات فقهى و دقت و شيوۀ بى‌نظير در طرح مباحث از جايگاه خاص و رتبۀ والايى برخوردار است. آقا بزرگ تهرانی در الذريعة دربارۀ اين كتاب مى‌نويسد: و كتابه هذا من أحسن المتون الفقهية ترتيبا و أجمعها للفروع.

مؤلف بعدها شرايع الإسلام را خلاصه نموده و آن را« النافع فی مختصر الشرایع » ناميده است كه به« مختصر النافع» مشهور شده است. بعدها نيز مختصر النافع كه همچون شرايع الإسلام فقه مختصر و فتوايى است بوسيلۀ محقق حلى شرح استدلالى زده شده است و كتاب المعتبر تدوين و تأليف شده است.

كتاب شرايع الاسلام با توجه به ويژگى‌هاى خاصى كه دارد در طول قرن‌هاى متمادى مورد توجه بزرگان از فقها قرار گرفته است عبارت‌هاى واضح، دقت در رساندن معانى، ایجاز در بكار گرفتن الفاظ، شيوۀ بى‌نظير در طرح مباحث، امانت‌دارى در بيان افكار و نظريات اين كتاب را از ساير كتاب‌هاى فقهى متمايز نموده است. در الذريعة دربارۀ كتاب اين گونه آمده است: و كتابه هذا من أحسن المتون الفقهیة ترتيبا و أجمعها للفروع .

از ويژگى‌هاى مهم كتاب اين است كه هم داراى شروح متعدد و هم تعليقه‌ها و يا حواشى زيادى مى‌باشد و علماى متأخر از مؤلف از راه‌هاى مختلف به كتاب توجه داشته و در حدود صد شرح و حاشيه در كتاب أعیان الشیعة و الذريعة ذكر شده است. در الذريعة دربارۀ شروح كتاب اين گونه گفته شده: و للعلماء عليه حواشي كثيرة بل و إن معظم الموسوعات الفقهية الضخمة التي ألفت بعد عصر المحقق شروح له. و همين‌طور: سيأتي قرب مائة شرح بعنوان شرح الشرايع ليس لها عنوان خاص ، و همين‌طور در صفحات ۳۱۶ تا ۳۳۲ از شمارۀ ۱۱۶۷ تا ۱۲۱۸ حدود ۵۰ شرح را نام برده است .