ترجمه اناجیل اربعه

ترجمه اناجیل اربعه

نویسنده: اسماعیل حسینی خاتون آبادی
مترجم: رسول جعفریان
ناشر: میراث مکتوب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 350
اندازه کتاب: وزیری لب برگشته - سال انتشار: 1375 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو ~ نو

مروری بر کتاب

ترجمه اناجیل اربعه با تعلیقات توضیحی و انتقادی

از «انجیل»، مثلِ همۀ کتاب‌های مقدس، برگردان‌هایی فراوان دَردَست است، به‌زبان‌های مختلف، ازجمله به‌فارسی. قدیم‌ترین ترجمۀ فارسیِ این کتاب که به دستِ ما رسیده است اثر عِزالدین یوحَنّا، از سدۀ هفتمِ هجری، است و به «دیاتِسّارونِ فارسی» شهرت دارد («دیاتِسّارون» واژه‌ای یونانی به‌معنیِ «آمیخته» است.

نخستین‌بار، شخصی به‌نامِ «تاتیانُس» که در سدۀ دومِ میلادی، در بین‌النهرین، چهار انجیلِ «مَتّیٰ» و «مَرْقُس» و «لوقا» و «یوحَنّا» را درهم آمیخت و متنی یکپارچه به‌سُریانی از کتابِ مقدسِ مسیحیان عرضه کرد این عنوان را بر اثرِ خویش نهاد.). پس از عزالدین یوحنا، کسانی دیگر نیز به ترجمۀ فارسیِ «انجیل» پرداختند، مترجمانی که یا خودْ مسیحی بودند و به‌دنبالِ تبلیغِ دینِ خویش، یا مسلمان و درپیِ فراهم‌آوردنِ وسایل و لوازمِ انتقاد از انجیل‌ها و البته مسیحیت. اما ترجمۀ انجیل به‌‌فارسی در دورۀ صفویان، به‌ویژه در ایامِ حکومتِ شاه‌عباسِ اول (۹۹۶-۱٠۳۸)، رونقی دوباره یافت‌، زیرا او اجازه داد مُبَلِّغانِ مسیحیِ اروپاییْ آزادانه به کارِ خود بپردازند، نه ازآن‌روی که قائل به آزادیِ ادیان بود، بَل به‌سببِ آنکه می‌پنداشت ازاین‌طریق می‌تواند با حکومت‌های آن سامانْ پیوندی استوار برقرار سازد. باری، این‌طور بود که این کشیش‌های مسیحیِ مُبَلِّغ که آن‌ها را «پادِری» (هم‌ریشه با ”father“) می‌خواندند در ایران نفوذ یافتند.

مترجم از عالمان ممتاز و بنام اواخر عصر صفوی (1070-1127 هـ . ق) است. علوم معقول و منقول را به کمال فراگرف و در تدریس و تعلیم علوم و معارف اسلامی مهارت و شهرت بسزا یافت.  اغلب آثار او، ترجمه ای است از کتاب های مشهور مانند: مجمع البیان، مکارم اخلاق، الکشکول، عیون الحساب و البلدالامین.  از این رو می توان وی را از مترجمان و فارسی نویسان بزرگ آن دوره به شمار آورد. او در این اثر علاوه برنسخه های متعدد عربی ، با کمک پادریان (کشیش های ) موجود در اصفهان از متن لاتینی و حتی عبری نیز بهره برده است.

خاتون‌آبادی آثاری متعدد و متنوع آفرید، چندتایی به‌امرِ همین شاه، ازجمله همین ترجمه‌ای که پاره‌ای از آن را خواندید. هدفِ او این بود که با برگرداندنِ اناجیلِ مقبولِ مسیحیان به‌فارسیْ تناقض‌های این متون را نشان دهد و، بدین‌ترتیب، تحریفِ آن‌ها و ناراستیِ مسیحیت را، به‌زعمِ خودش، ثابت کند. خاتون‌آبادی برای این کارْ ترجمه‌ای عربی را اصل قرار داد و به‌یاریِ برخی پادِریان که با زبان‌های لاتین و عِبْری آشنا بودند منابعی دیگر را نیز از نظر گذراند تا بتواند برگردانی دقیق از اناجیل به‌دست دهد. ترجمۀ فارسیِ او تاحدی تحت‌اللفظی، اما ساده و روان، و شاملِ حواشیِ توضیحی و انتقادیِ نسبتاً مفصلی است.