ترجمه آثار البلاد و اخبار العباد ؛ دو جلدی

ترجمه آثار البلاد و اخبار العباد

نویسنده: محمدمرادبن عبدالرحمن
مترجم: سیدمحمد شاهمرادی
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 926
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1373 _ 1371 - دوره چاپ : 1

مروری بر کتاب

کتاب کم نظیر "آثار البلاد و اخبار العباد" در قرن هفتم هجری توسط محقق و نویسنده عظیم الشان جهان اسلام "امام زکریاء بن محمد بن محمودبن القزوینی" بزبان علمی و بین‌المللی آن زمان یعنی زبان عربی تصنیف گردیده است. کتاب یادشده مکمل اثر دیگر او "عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات" است که به رویهم دائره المعارف عظیمی را تشکیل می‌دهد. این دائرة المعارف ارزشمند، حاصل مطالعات دقیق و مشاهدات مستقیم این جهانگرد حقیقت جو می‌یاشد.

آثار البلاد و اخبار العباد کتابی است از زکریا بن محمد بن محمود قزوینی (۶۰۵ تا ۶۸۲ ه.ق.) در اصل به زبان عربی و در سال ۶۷۴ ه.ق. به رشته نگارش درآمده‌است.کتاب به طور کلی در مورد جغرافیای جهان و از مهم‌ترین کتاب‌ها در زمان نگارش خود بوده‌است.سه مقدمه درباره نیاز به پدید آمدن شهرها و تأثیر شهرها در ساکنان آنها و اقلیم‌های زمین دارد و پس از آن هفت فصل درباره هفت اقلیم.این کتاب علی‌رغم وجود برخی اطلاعات غلط، دارای اطلاعات بی نظیری نیز هست که به ندرت در منابع دیگر یافت می‌گردد.

این کتاب ابتدا در دوره محمد شاه یا ناصرالدین شاه توسط یکی از برادران محمد شاه به نام جهانگیر میرزا (پسر سوم عباس میرزا که بعدها به دستور محمد شاه قاجار کور شد) به فارسی برگردانده شد و به دلخواه مترجم مطالبی از آن کاسته و یا به آن افزوده گردید. بعدها و در دوره معاصر به قلم میرهاشم محدث مجدداً تصحیح و تکمیل شد .این کتاب از کتب مرجع در خصوص جغرافیای انسانی و طبیعی ۷۰۰ سال قبل دنیای شناخته شده محسوب می‌گردد.

مؤلف ابتدا ضمن سه مقدمه دربارۀ پيدايش و ويژگيهاى شهرها واقليمهاى زمين مطالبى آورده و پس از آن، جهان اسلام را به هفت اقليم تقسيم كرده و در اقاليم هفتگانه به توصيف جغرافيايى شهرها و آباديها كه ذيل هر اقليم به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده‌اند پرداخته است. اقاليم ياد شده عبارتند از جزيرة العرب، شامات، شمال افريقا، ايران، عراق، آسياى صغير و ماوراء النهر.

كتاب علاوه بر اطلاعات جغرافيايى، حاوى اطلاعاتى در خصوص قبائل، خصايص نژادى و اخلاقى و اجتماعى و حتى كيفيت و نوع غذا و پوشش و خانه‌هاى مردم است، و در ضمن نام هريك از بلاد ايرانى، نام بزرگترين معارف و مشايخ آن شهر را با ذكر احوالشان ارائه داده است. دربارۀ تاريخ و تاريخ ادبيات، بويژه دربارۀ خاندان برمك، كتاب اطلاعات سودمندى دارد و به لحاظ اشتمال بر اين اطلاعات اجتماعى و مردم شناختى و تاريخى و ادبى و شرح‌حال‌نگارى درحكم يك دايرة المعارف است. عمدۀ مطالب كتاب مبتنى بر مشاهدات مؤلف است. در پايان هرجلد فهارس اعلام همان جلد آمده است.