تحقیق در دو نظام حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب

نویسنده: محمدتقی جعفری تبریزی
ناشر: حقوق بین المللی جمهوری اسلامی ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 516
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1370 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

و تطبیق آن دو با یکدیگر

اعضای کنفرانس اسلامی، پس از سالها تحقیق در تدوین یک سند به عنوان اعلامیه جهانی حقوق بشر در اسلام، متنی را در سال 1407 هجری مطابق با 1986 میلادی آماده و در کنفرانس تهران در سال 1410 هجری مطابق با 1989 میلادی ارائه نمودند.

نویسنده کتاب متن اعلامیه را مورد مطالعه و تحقیق قرار داده و در حدود بیست و پنج مورد تذکراتی داده اند که اکثر آنها در متن اعلامیه مطرح گشت. این کنفرانس و تحقیقات موجب شد که وی مباحثی را که در حدود پانزده سال پیش درباره اعلامیه حقوق بشر از دو دیدگاه اسلام و غرب طرح کرده بود، مجددا مورد بررسی قرار دهد و سپس نتیجه آنها همراه با مباحث این کتاب که تدوین و تحقیق در آنها حدود چهار سال به طول انجامیده است، به صورت مجموعه ای درآید که در این کتاب قابل مشاهده است.

وی در این پژوهش، حقوق اصلی و کلی اسلام که مبانی حقوق و آزادی‌های بشری اسلام را تشکیل می‌دهد را تبیین می‌نماید که از آن جمله است: حق حیات شایسته، حق کرامت، حق تعلیم و تربیت، حق آزادی مسئولانه و حق مساوات در مقابل قوانین. سپس به مقایسه‌ی حقوق بشر در اسلام و غرب دست می‌زند.

برای نمونه مشترکات این دو نظام درباره‌ی حق حیات شایسته عبارت‌است از: حق حیات شایسته، حق آزادی، حق امنیت، ممنوعیت شکنجه، ممنوعیت مجازات و هرگونه رفتار ظالمانه و ممنوعیت رفتار بر خلاف شئون انسانیت (اهانت). سپس تفاوت‌های این دو نظام حقوقی درباره‌ی "حق حیات شایسته" بازگو می‌گردد.

به تصریح نگارنده:
1- حقوق بشر در اسلام، حیات را عطایی خداوندی می‌داند، در حالی که این استناد، در حقوق جهانی بشر از دیدگاه غرب، وجود ندارد.

2- با اختلاف بسیار با اهمیتی که دولت‌ها و جوامع دنیا در امور سیاست، فرهنگ، مذهب، اخلاق و اقتصاد دارند، محال است روزی فرا برسد که همه‌ی دولت‌ها و جوامع با استناد به حق بودن مواد حقوقی و تکلیفی، نظام حقوق بشر از دیدگاه غرب را به صورت مطلق بپذیرند و به آن عمل کنند. در نتیجه باید گفت که عامل حقیقی اجرای این مواد، سلطه‌های سیاسی غالب دنیا و برای انگیزه‌ی منافع خود آن سلطه‌ها خواهد بود.

3- در حقوق بشر در اسلام، استفاده برای نابود کردن چشمه‌سار حیات بشری، به هر وسیله‌ای که باشد اعم از کلی و جزیی حرام شده است؛ در صورتی که در مواد حقوق بشر از دیدگاه غرب، نه خود این ممنوعیت و نه کسانی که برای مراعات حق حیات به طور عام مکلفند، مقرر نشده است.

4- در بند "ج" ماده‌ی یکم هیچ کس نمی‌تواند بگوید حیات من مربوط به خود من است و می‌خواهم آن را از بین ببرم. نیز بر هر کسی که مورد استضعاف قرار گرفته و حیات و کرامت او از ناحیه‌ی عوامل طبیعی یا از طرف قدرتمندان تهدید گردد، واجب است قیام کند به دفع استضعاف و خطر از حیات و کرامت خویشتن. در مواد حقوق جهانی بشر از دیدگاه غرب، این دو تکلیف با اهمیت، مطرح نشده است.

5- در اسلام اسقاط جنین حرام است مگر به جهت ضرورتی که شرع با نظریه‌ی آن تجویز نماید و این حق بزرگ و عامل اثبات ارزش و کرامت حیات انسانی در حقوق غرب، اساسا وجود ندارد".