تحفه حکیم یا تحفه المومنین، تالیف محمد مومن حسینی دیلمی تنکابنی طبیب ابن محمد زمان دیلمی تنکابنی طبیب شاه سلیمان صفوی، کتابی است مفصل در طب سنتی ایران که برگرفته از منابع ایرانی، یونانی و هندی است. زمان نگارش در سال ۱۰۸۰ هـ ق. است. ترجمه عربی این کتاب توسط یک پزشک اهل مدینه بنام مصطفی یوسف زاده (مشهور به شورانی یا شیروانی) که بنام تحفه المسلمین و تحفه اهل السنه، و ترجمه ترکی آن در سده ۱۳ توسط پزشکی تحت عنوان «غنیه المسلمین» منتشر شده است.

دستوراتی پزشکی بر اساس قوانین «طب قدیم» (طب سنتی) است. در این نوشتار که نخستین جلد از یک مجموعه دوجلدی است، با هدف احیای طب طبیعی، مجموعه‌ای از مباحث طبی در مورد مداوای انواع بیماری‌ها مطرح شده است. نگارنده به ترتیب حروف الفبا به بیان نام بیماری‌ها و نحوه مداوای آن‌ها پرداخته و نحوه تشخیص نوع بیماری و گیاهان دارویی متناسب با درمان آن‌ها را نیز بیان کرده است. وی ابتدا نام گیاه دارویی و سپس ویژگی‌های آن را بیان کرده و پس از آن خواص درمانی و آثار هر یک از آن‌ها را در درمان اعضای مختلف بدن بیان کرده است.

کتاب مشتمل است بر پنج تشخیص:

تشخیص اول: در بیان سبب اختلاف اقوال الطباء در تهیه و قوت و قدر شربت ادویه و شروط اخذ هر دواء و ذکر درجات و تقسیم قوتها به اقسام.
تشخیص ثانی: در ذکر صفات افعال ادویه و بیان افعال کلیه و مشابه آن و تفسیر اسامی و معانی لغاتی که در طی انشاء این مجموعه مذکور می‌شود و در کتب ادویه مفرده مدار علیه است.
تشخیص ثالث: در بیان ماهیت و خواص و کیفیت ادویه مفرده و ادویه مرکبه و ذکر مصلح و بدل و قدر شربت و آنچه بان مناسبت است.

تشخیص رابع: در مداوای سموم. در پنج فصل:

فصل اول: در تدبیر منع تاثیر سموم و احتراز از آن.
فصل دوم: در تدبیر مشترکه سموم.
فصل سوم: در تدبیر سموم مشروبه.
فصل چهارم: در تدبیر سموم ملذوعه.
فصل پنجم: در آنچه حشرات از آن گریزند.

تشخیص خامس: در بیان اوزان و آنچه بان متعلق است. در سه فصل:

فصل اول: در اوزان صغار.
فصل دوم: در اوزان کبار.
فصل سوم: در تحویل بعض از آن ببعض....