تبارشناسی اخلاق

تبارشناسی اخلاق

نویسنده: فردریش نیچه
مترجم: داریوش آشوری
ناشر: آگه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 215
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 4
 

مروری بر کتاب

یک جدل نامه

تبارشناسی اخلاقی از جمله آخرین نوشته های نیچه است که دو سالی پیش از فروپاشیدن ذهن آتش فشان اش نوشته است. این کتاب، چنانکه از آهنگ آن پیداست، همچون بسیاری از آثار نیچه، بسیار شتابان نوشته شده است. وی آن را در بیست روز، در ماه ژوئن ۱۸۸۷، نوشته و کتاب در نوامبر ۱۸۸۷ منتشر شده است و یکی از مهم‌ترین آثار فریدریش نیچه است .

این کتاب مشتمل بر سه رساله‌ است و استدلال ضمنی این است که مفاهیم اخلاقی‌ای که ما از سنت مسیحیت به ارث بردیم امروزه منسوخ شده‌اند. تبارشناسی اخلاق تا اندازه‌ای حاصل اهتمامی است به قصد سر درآوردن از معانی ضمنی غیاب خدا در گستره اخلاق.

پژوهش نخست به ردیابی زایش مسیحیت از دل «روحیه بیزاری»می پردازد. پژوهش دوم نوعی «روانشناسی وجدان» به دست می دهد، که در آن منظور از «وجدان» نه ندای خدا در انسان بل غریزه ی بیرحمی است که پس از سرکوب شدن درونی شده است. پژوهش سوم و آخر به معنی آرمان های زاهدانه می پردازد، و به ویژه این نکته را بررسی می کند که چگونه آرمان «کشیش» قدرت بزرگ خود را بر بشریت به دست می آورد.

 نیچه بیان می کند که هدفش از نوشتن این کتاب، جلب توجه مخاطبین به آثار قبلی اش بوده است. اما در حقیقت، این اثر کاری بسیار بیشتر از این را انجام می دهد و به توضیح و روشن تر ساختن برخی مفاهیم مرموز در کتاب «فراسوی نیک و بد» می پردازد. نیچه در کتاب تبارشناسی اخلاق، چگونگی گسترش مفاهیم «خیر» و «شر» را از نظر می گذراند، به کاوش در مفهوم احساس گناه و عذاب وجدان می پردازد، و آرمان های زیبایی شناسانه و رسالت فیلسوف را به بحث می گذارد. مطالب ارائه شده در این کتاب در کنار یکدیگر، پرداختی منسجم و چندوجهی را در رابطه با مفهوم اخلاق به وجود می آورند. می توان گفت که این اثر از برخی از آثار قبلی نیچه، ساده تر و همه فهم تر است.

هدف تبارشناسی اخلاق این است که، با عریان کردن خواست قدرتی که در پس طرح ارزش های اخلاقی نهفته است، و با ردیابی خاستگاه و تبار ارزش ها، زیر پای ادعاهای جهان گرایانه و انسان باورانه ها ی ارزش های اخلاقی را خالی کند.تبارشناسی، کار انتقادی مهمی است، زیرا نشان می دهد که تمام ارزش ها و آرمان ها فراورده های تغییر و تحول تاریخی هستند.هر مفهومی، هر شوری و هر احساسی تاریخ دارد. 

تبار شناسی اخلاق از جمله آخرین نوشنه های نیچه است که دو سالی پیش ازفرو پاشیدن ذهن آتشفشان اش نوشته است.این کتاب یک جدل نامه است و پس از فراسوی نیک وبد نوشته شده است.واژه ی تبار شناسی در عنوان این کتاب نشان می دهد که نیچه با ماهیت اخلاق برخوردی تاریخی دارد و می خواهد نشان بدهد که اخلاق مسیحی اروپایی نه تنها سرآغاز اخلاق نیست که پایان پدید آمدن نظام های اخلاقی و عالی ترین نظام آن نیز نیست،بلکه یکی ازنظام های اخلاقی ست در میان نظام های اخلاقی بسیار که در شرایط ویژه ی تاریخی پدیدار شده وبر فراز ودر کنارآن نظام های اخلاقی دیگر بوده است و تواند بود.

این کتاب اگر چه بنا برروش نگرش خود بسیار بر تاریخ تکیه دارد،ولی یک اثر بسیار نیرومند فلسفی ست که در آن به نتیجه گیری هایی که نیچه از تحلیل نمونه های تاریخی می کند می باید توجه اساسی کرد. بدین سان، هیچ چیزی ثابت و تغییر ناپذیر نیست؛ هر آنچه که وجود دارد، از جمله نهادهای قانونی، رسوم اجتماعی، و مفاهیم اخلاقی، تحول پیدا کرده و فراورده ی شکل خاصی از خواست قدرت است.  نیچه با تحلیل «خاستگاه ها» می خواهد نشان دهد که در آغاز پیدایش چیزها، ستیزه، مبارزه و جدال وجود داشته است. اهداف نیچه در بازسازی گذشته، اهداف عملی هستند.  او می خواهد با پیشداوری های عصر کنونی که تفسیری را بر گذشته تحمیل می کنند تا برای ارزش های دمکراتیک و نوع دوستانه ی خود پشتوانه به دست آورند، مقابله کند.