تاریخ یزد

تاریخ یزد

نویسنده: جعفر بن محمد جعفری
باهتمام : ایرج افشار
ناشر: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 260
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1343 - دوره چاپ: 2

کمیاب  - کیفیت : درحد نو _ نو ؛ واجد فرمان

مروری بر کتاب

تالیف در قرن نهم هجری

این متن نخستین کتابی است که در باب یزد و اخبار آن در قرن نهم هجری تالیف شده است .یزد در دوره ای که این کتاب تالیف شده اهمیت فراوان داشته و چنانکه از نوشته های این کتاب بر می آید مدارس فراوانی در آن بوده است...

تاریخ یزد شامل ده قسم است:
قسم اول قصه دارا و اسکندر و زندان ساختن او،  قسم دوم ذکر ملوک فرس،  قسم سوم در ذکر عماراتی که در زمان بنی امیه و بنی عباس و ابومسلم و یعقوب لیث و آل سبکتگین ساخته شده است، قسم چهارم در باره سپردن حکومت یزد از جانب سلطان طغرل سلجوقی به علاءالدوله گرشاسب بن فرامرز کالیجار، قسم پنجم در ذکر اتابکان، قسم ششم در ذکر سلاطین بنی مظفر و قسم هفتم تا پایان قسم دهم در وصف مساجد، منابر، مدارس، خانقاه‌ها، مزار اولیا، مقابر، باغستان‌ها و قنات‌ها. 

کتاب، مشتمل است بر توضیح احسان یارشاطر، فهرست مطالب، مقدمه مصحح؛ آقای ایرج افشار، مقدمه مولف و ده قسم به همراه بخش تعلیقات و توضحیات. این اثر، قدیم‌ترین نوشته مدون درباره شهر یزد است که تاکنون شناخته شده و حاوی اطلاعات مهمی درباره آثار تاریخی و فرمانروایان یزد و مناطق مجاور آن است.

شهر یزد در روزگار مولف آبادان و از اعتبار و اهمیت خاص برخوردار بود و مدارس متعدد داشت. فرمانروای شهر در آن وقت امیر جلال الدین چقماق از امیران نامور عصر تیموری بود که روزگاری در رکاب تیمور می‌جنگید و سرانجام به حکمرانی یزد منصوب شد. او در آبادانی یزد کوشش‌ها کرد و عمارات بسیار از خود برجای نهاد که جعفری به بیشتر آن‌ها در تاریخ یزد و نیز د ر تاریخ کبیر خود اشاره کرده است.

در مقدمه، مولف اشاره می‌کند که پس از تالیف تاریخ کبیر به نگارش این اثر پرداخته و سرانجام آن را به ضیاءالدین مسعود اهدا کرده است.

قسم اول، تاریخ ادوار پیشین یزد و ساختن شهر به دست اسکندر ذوالقرنین ،، قسم دوم ذکر پادشاهان ایران قدیم و تبدیل کردن شهر کثه به یزد به دست یزدگرد ساسانی، قسم سوم در ذکر عماراتی که در زمان بنی امیه و بنی عباس و ابومسلم و یعقوب لیث و آل سبکتگین ساخته شده است، قسم چهارم درباره سپردن حکومت یزد از جانب سلطان طغرل سلجوقی به علاءالدوله گرشاسب بن فرامرز کالیجار، قسم پنجم در ذکر اتابکان تا زمان سلطان محمد خدابنده و سلطان ابوسعید، قسم ششم در ذکر سلاطین بنی مظفر تا عصر شاه یحیی، قسم هفتم عصر شاهرخ تیموری و آبادانی شهر یزد، قسم هشتم مساجد و منابر و مدارس یزد و بانیان آن‌ها، قسم نهم باغستان‌های یزد و محلاتی که در باغستان‌ها و حومه شهر واقع است و قسم دهم در ذکر آب‌ها، قنات‌ها و چاه‌های آب سرد و بانیان آن‌ها.