تاریخ نگارستان

نویسنده: احمدبن محمد غفاری کاشانی
ت‍ص‍ح‍ی‍ح‌ و م‍ق‍دم‍ه : مرتضی مدرس گیلانی
ناشر: حافظ
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 580
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1341 - دوره چاپ: 1 

کمیاب  - کیفیت : درحد نو

مروری بر کتاب  

تاریخ نگارستان، نوشته احمد بن محمد غفارى کاشانى، تصحیح مرتضى مدرس گیلانى این کتاب، در بردارنده تاریخى فارسى، آمیخته با داستان‏ ها و حکایت‏ هاى کم‏یاب تاریخ اسلام و ایران به شمار مى‏ آید که در  ٩۵٩  هجرى به نام شاه طهماسب اول صفوى نوشته شده است.

انگیزه وى را از نوشتن تاریخ نگارستان، جست‏جوى علت‏ هاى فراز و فرود سلسله‏ ها با توجه به رویدادها و روایت‏ هاى تاریخى روزگار آنها مى‏ توان دانست. نویسنده این کتاب که خود مردى شاعر و خطاط و مترسلى توانا بود، در دستگاه سام میرزا صاحب تحفه سامى و فرزند شاه اسماعیل مى‏زیست و در دو کتاب تاریخى‏ اش؛ یعنى تاریخ نگارستان و تاریخ جهان‏ آرا، مطالبى فشرده و پرداخته در باره نقاشان و خطاطان نوشت.

نثر کتاب، مانند گلستان سعدى، ادبى و به نظم (شعر) آمیخته است. مؤلف با زبانى شیوا، رسا و چکیده‏ گو، تاریخ دَه قرن هجرى را باز مى‏ گوید. لغات مغولى در کتاب به کار رفته، اما مصحح، واژگان نامأنوس آن را حذف کرده است. مصحح این اثر، از خو کردن نویسنده به آوردن واژگان ناآشنا و درازنویسى خبر مى‏ دهد و به انگیزه بهره گیرى بیشتر مردم از آن، به حذف کلمه‏ هاى گزاف و واژه‏ هاى زاید دست مى ‏گشاید.

تاریخ نگارستان، شرح کوتاهى از زندگى پیامبر گرامى اسلام (ص) و حضرت على (ع) و فرزندان و کرامات ایشان را در بر دارد و با گزارش در باره رویدادها در زمانه خلفاى اموى و عباسى و سلسله شاهان ایرانى، حکایات و روایاتى از امیران، سرداران، نام‏داران علم و ادب و حتى توده، آورده و داستان‏ هایى از شاه‏نامه فردوسى و حکایت‏ هایى در باره اسکندر مقدونى و لقمان نیز باز گفته است.

مؤلف ، به تصریح خودش ، برای نوشتن این کتاب از منابع معتبری همچون تاریخ طبری ، مروج الذهب مسعودی ، مطلع السعدین عبدالرزاق سمرقندی ، روضه الصفا اثر میرخواند و حبیب السیر خواندمیر بهره گرفته است . هدف وی از تألیف تاریخ نگارستان یافتن علت فراز و فرود سلسله ها با توجه به وقایع و روایات تاریخی است . در عین حال کوشیده است تا کتاب صورت افسانه به خود نگیرد و نیز با تأکید بر خصال نیک انسانی ، جنبه آموزنده و اخلاقی پیدا کند. ولی مؤلف اشتباهات برخی منابع را که از آنها سود جسته ، تکرار کرده است.

تاریخ نگارستان شرح کوتاهی از زندگی پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی علیه السلام و فرزندانش و کرامات ایشان را در بر دارد و ضمن بیان سوانح خلفای اموی و عباسی و سلسله شاهان ایران ، حکایات و روایاتی در باره امرا، سرداران ، مشاهیر علم و ادب و حتی عامه مردم آورده و داستانهایی از شاهنامه فردوسی و حکایتهایی در باره اسکندر مقدونی و لقمان را نیز ذکر کرده است. نثر کتاب ، مانند گلستان ، ادبی و آمیخته به نظم است . مؤلف با زبانی شیوا، رسا و موجز تاریخ ده قرن هجری را بیان کرده است . در کتاب گاه کلمات نامأنوسی وجود داشته که مصحح آنها را حذف کرده است . لغات مغولی نیز در کتاب به کار رفته است.