تاریخ قرآن ؛ مختصری از شرح حال حضرت محمد (ص)

تاریخ قرآن

نویسنده: ابوعبدالله مجتهد زنجانی
ترجمه: ابوالقاسم سحاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 160
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1317 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو ؛ کتاب با گالینگور صحافی شده است 

مروری بر کتاب 

مؤلف که خود از دانشمندان علوم قرآنی است و در این زمینه تالیفات متعددی دارد، در این کتاب مساله تاریخ قرآن را مورد بحث قرار داده است وی مطالب را به صورت مختصر ولی گویا توضیح داده‌اند و از آنجا که موضوع تاریخ قرآن با کتابت و خط در ارتباط می‌باشد، در ابتدا وضعیت مردم عربستان هنگام بعثت پیامبر را، از جهت فرهنگی و نوشتاری، مورد بحث قرار داده آنگاه در باب اول، موضوع منشاء و تکامل خط کوفی و نسخ را تشریح می‌نمایند و در ادامه کتاب قرآن در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به دست صحابه همچون حضرت علی علیه‌السّلام ابن مسعود و ابن عباس را توضیح می‌دهند و با ارائه جدولهای مختلف که در آنها ترتیب سوره‌ها بر اساس مصاحف صحابه آمده است، مساله اجتهادی بودن ترتیب سوره‌ها به دست صحابه را نتجه می‌گیرند.

در بخش پایانی کتاب، دیدگاه دانشمندان غرب نیست به قرآن را بیان می‌کند و در این باره دیدگاه نولدکه را درباره تاریخ سوره‌ها بیان نموده، ترتیب سوره‌های مکی و مدنی را بر اساس نظر ایشان اعلام نموده است. و در آخرین بحث کتاب، مساله فواتح سوره‌ها را مطرح نموده و می‌گوید مفسرین در این باره دیدگاههای مختلفی دارند که این خود دلیل بر مبهم بودن موضوع می‌باشد و پس از آن دو نظر را مورد پذیرش قرار می‌دهد و آن اینکه: این حروف دلالت دارند بر اینکه قرآن از همین حروف تشکیل شده، و دیگر اینکه، با آوردن این حروف می‌خواهد مشرکین را به استماع قرآن فرا خواند.

با توجه به ویژگیهای این کتاب، به خصوص مختصر بودن آن از یک طرف و از طرف دیگر مورد پذیرش قرار گرفتن از طرف علماء اهل سنت به عنوان یک کتاب محققانه، این کتاب می‌تواند منبع ارزشمندی در مباحث تاریخ قرآن قرار گیرد. و جا دارد که شرح‌هایی بر آن نوشته شود.

«تاریخ القرآن» مهمترین اثر ابوعبدالله زنجانی است و از عنوان فرعی آن برمی‌آید کتاب فشرده‌ای باشد که درباره سیره پیامبر اکرم(ص) و قرآن کریم و ادواری که این کتاب آسمانی از نگارش، گردآوری، تدوین و ترجمه به زبان‌های دیگر پشت سر گذاشته بحث می‌کند. این کتاب با وجود حجم اندک، شامل بحث‌های نزول، جمع‌آوری، نقطه‌گذاری و ترجمه قرآن به زبان‌های مختلف است. در این کتاب، نظرات شرق‌شناسان درباره تاریخ سوره‌های قرآنی و فواتح سوره‌ها است.

 ابوعبدالله زنجانی، فقیه،‌ مفسر، قرآن پژوه و نویسنده ای است که تاکنون آثاری چون تاریخ القرآن، الفیلسوف الفارسی الکبیر، صدرالدین شیرازی، رساله فی لزوم الحجاب (فلسفه‌ی حجاب)،‌ طهاره اهل کتاب، زندگانی محمد صل الله علیه و آله و سلم، عظمت حسین بن علی علیه السلام و بسیاری آثار دیگر را نگاشته است.

...درغار حرا درخواب بسر می‌بردم که جبرائیل برمن وارد شد وبرایم پاره ای از دیبا، که کتابی و نبشته ای درآن بود آورد و گفت بخوان. گفتم خواندن نمی‌دانم. جبرئیل مرا فشرد و رها کرد و گفت بخوان...تا سه بار این وضع تکرار شد، و در آخرین بار به من گفت بخوان.گفتم چه چیزی بخوانم گفت:«اقرء باسم ربک الذی خلق. خلق الانسان من علق. اقرء و ربک الاکرم.الذی علم بالقلم.علم الانسان ما لم‌یعلم»(علق،96/1ـ5) پس از آن جبرائیل ازکنارم دورشد، ومن بیدار شدم چنانکه گوئی کتابی درقلبم نوشته شد، از غاربیرون آمدم و به نیمه راه کوه رسیدم، در این اثنا ندائی بگوشم رسید که می‌گفت : «ای محمد تورسول خدائی، و من جبرائیلم».

به راه خود ادامه دادم و هر گامی‌که بر می‌داشتم با ترس و بیم آمیخته بود تا به خانه رسیدم....

خدیجه همسر رسول خدا(ص) گوید: وقتی پیغمبر(ص) وارد خانه شد،رنگ پریده و خسته به نظر می‌رسید، پرسیدم چرا رنگ پریده‌ای؟حضرت، قضیه را برای همسرش باز گو کرد، خدیجه سر این داستان را از وَرَقه بن نوفل ـ که مردی آگاه و بصیر بودـ پرسید، ورقه اورا بشارت داد که او پیامبر این مردم است و سپس به خدیجه گفت که به آن حضرت عرض کند پایدار باشد....

فهرست 

پیدایش خط در حجاز و خطی که قرآن با آن نوشته شد
قرآن در زمان خلفای راشدین
اروپائیان و قرآن