تاریخ فتح اندلس

تاریخ فتح اندلس

نویسنده: آن کترین سواینفورد لمبتون , پی. ام. هولت
مترجم: حمیدرضا شیخی , ابراهیم ابیاری
ناشر: آستان قدس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 150
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

این متن كهن تاریخى، بیشتر بدان سبب ارزشمند است كه اولاً: مؤلف، خود، اندلسى است و طبیعاً به اوضاع و احوال تاریخى و جغرافیایى این سرزمین آشناتر و آگاهتر است. ثانیاً: معاصر با امویان اندلس است و این خود، بر اعتبار گفته‌هاى تاریخى او مى‌افزاید. ثالثاً: در این كتاب، گاه و بیگاه مطالبى به چشم مى‌خورد كه به ندرت مى‌توان آنها را در دیگر آثار تاریخى یافت. تنها كتابى كه ممكن است از این لحاظ با آن برابرى كند، شاید «اخبار مجموعه» باشد.

نویسنده در ابتداى كتاب، به بیان انگیزه‌هاى اولیه حمله و فتح اندلس پرداخته و سپس، چگونگى پیشروى مسلمان‌ها در اروپا و توقف ناگهانى فتوحات كه ظاهراً بدلیل اختلاف نظر موجود در مركز خلافت اسلامى بوده را به اختصار شرح داده است.نیروهایى كه براى فتح بخش غربى اروپا بسیج شده بودند، از ملل و عواملى تشكیل شده بودند كه عمدتاًً شامل اعراب مركز خلافت- كه به شمال آفریقا مهاجرت كرده بودند- و بربرهاى آفریقا مى‌شدند.

« تاریخ فتح اندلس» ترجمه فارسى کتاب« تاریخ افتتاح اندلس» ابن قوطیه است. شهرت عمده ابن قوطیه مرهون این اثر مى ‏باشد. این اثر که تاریخ اندلس را از آغاز گشوده شدنش به دست مسلمانان‏ در ۹۳ ق / ۷۱۲ م تا زمان فرمانروایى امیر عبد الرحمن در ۲۹۹ ق / ۹۱۲ م به‏ اختصار در برگرفته، از اهمیت ویژه‏ اى برخوردار بوده و همواره مورد استفاده‏ محققان غربى و پژوهشگران مسلمان قرار گرفته است.

هرچند در اینکه کتاب را ابن قوطیه‏ شخصا نوشته باشد، تردید وجود دارد. تردید از آنجا ناشى شده که کتاب با جمله« اخبرنا ابو بکر محمد بن عبد العزیز قال…» آغاز مى ‏شود و ادامه پیدا مى ‏کند و این‏ حکایت از آن دارد که کتاب به انشاى ابوبکر نیست. اینکه ابن فرضى شاگرد ابن قوطیه در« تاریخ العلماء» این‏ کتاب را به او نسبت نداده، مؤید این نظر است. احتمالا کتاب را ابن قوطیه املا کرده و یکى از شاگردان و یا دوستانش آن را نوشته است.

ابن قوطیه در این کتاب‏ تعصب ملى و قومى و حتى تفاخر به شاهزاده بودنش را، با ستایش هایى که از پادشاه ان‏قوط مى‏ کند نشان مى‏ دهد. از این‏که وى گاه از افسانه‏ ها و داستان هاى عامیانه‏ اى چون‏ کشتن اسیران اندلسى به امر طارق بن زیاد و پختن و خوردن گوشت آنان به منظور ارعاب‏ مردم بومى استفاده مى‏ کند، به‏ نظر مى ‏رسد احتمالا تحت تأثیر عصبیت ملّى بوده است. مؤلّف‌ در این‌ کتاب‌ در باره‌ فتح‌ اندلس‌ توسط‌ مسلمانان‌ و برخی‌ ازحکمرانان‌ آن‌ مطالبی‌ را ارائه‌ می‌دهد. این‌ کتاب‌ از آثار قرن‌ سوم‌ هجری‌ و ازمنابع‌ معتبر در باره‌ اندلس‌ اسلامی‌ به‌ شمار می‌آید..