تاریخ طنز در ادبیات ایران ؛ زرکوب

تاریخ طنز در ادبیات ایران

نویسنده: حسن جوادی
ناشر: کاروان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 384
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

اين كتاب تحقيقي جامع را درباره طنز در ادبيات پس از اسلام ايران در بر گرفته و به بررسي آثار طنز و نويسندگان طنزپرداز ايراني در پنج بخش مذهب ، مطبوعات ، رمان و داستان كوتاه ، زن و نمايشنامه نويسي مي پردازد كه در هر كدام از اين بخش ها علاوه بر ذكر تكنيك و تاريخچه ، به اختصار نمونه هايي آورده شده است .

كتاب علاوه بر دارا بودن مجموعه اي از اشعار طنز ، سفرنامه هاي خيالي ، خواب نامه ، شرح دنياي ديگر ، سفر به مدينه فاضله ، افسانه هاي حيوانات ، شامل تصاويري از نشريات ادواري سانسور يا تعطيل شده مانن : توفيق ، ملانصالدين ، بهلول ، باباشمل و ... است .

همچنين ضمائمي مانند فهرست مجلات و روزنامه هاي طنزآميز ايران ، كتابنامه ( شامل منابع شرقي و غربي ) ، فهرست آثار و اشخاص ، اين كتاب را به مرجع قابل قبولي براي محققان و پژوهشگران و علاقه مندان به طنز در ادبيات فارسي تبديل كرده است و خواننده در اين كتاب ، با نمونه هاي آثار بسياري از طنزپردازان ايران از جمله : ميرزاده عشقي ، دهخدا ، عبيد زاكاني ، صابر ، حافظ ، سعدي ، ابن يمين ، ميرزا ملكم خان ، ميرزا آقا خان كرماني ، افراشته ، ابوالقاسم حالت و ... آشنا مي شود .

نگارنده در این مجموعه به منظور نمایاندن اهمیت طنز اجتماعی سیاسی در ایران، از سه منظر به موضوع بحث خود، نزدیک می‌شود: وی ابتدا تعریفی از طنز، آن گونه که در آثار فارسی نمود می‌یابد، عرضه می‌کند و انواع فرم‌ها و تکنیک‌های آن را نیز تمایز میان هجو، هزل و طنز مطرح می‌کند در بخش‌های بعد، موضوع طنز و انتقاد اجتماعی را در زمینه‌های مذهب، سیاست، زنان و نظایر آن، بررسی می‌کند. در قسمت‌های پایانی، نویسنده، ژانرهای طنز را به صورتی که در داستان‌ها و نمایش‌نامه‌های فارسی، نمایان شده‌اند، تحلیل می‌کند.

دکتر حسن جوادی، در پی یک دهه پژوهش همه‌جانبه، در کتاب تاریخ طنز در ادبیات فارسی به روشنی نشان می‌دهد که پیشینه طنز در ایران محدود به نوشته‌های عبید زاکانی و معدودی دیگر نیست. بلکه ده‌ها نویسنده ایرانی طی هزار سال شرایط خفقان و محدودیت‌های سیاسی حاکم بر جامعه را در آثار خود با طنز منعکس کرده‌اند. نویسنده تعریف جامعی از طنز و تمایز دقیق آن از هجو و هزل را به‌دست می‌دهد و جایگاه طنز و انتقاد اجتماعی را در متون داستانی و نمایشی، به‌ویژه در عرصه مذهب، سیاست و زنان، نشان می‌دهد.

او گزیده‌ای از تصاویر کارتونی در نشریات قدیم را نیز فراهم آورده است. از ویژگی‌های این کتاب پرداختن به جزئیات و بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های تکنیک و فرم طنز در آثار ایرانی و غربی است. نویسنده به‌دقت نشان داده که چگونه شاعران و نویسندگان فارسی زبان در برابر جور و ستم حاکمان دلاورانه پایداری کرده‌اند.