تاریخ سیستان

تاریخ سیستان

مصحح: محمدتقی ملک الشعرا بهار
به کوشش : محمد رمضانی
ناشر: وزارت فرهنگ و هنر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 485
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1352 - دوره چاپ: 2

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

کتاب با حمد خداوند آغاز می‌شود و مؤلف در چند صفحه نخست از برخی شخصیت‌های ایران باستان یاد می‌کند.مهمترین مطالب قسمت اول عبارت است از: توضیحاتی در باره عیاران و خوارج سیستان؛ نامه هارون الرشید به حمزه بن عبداللّه (متوفی ح۲۱۳)، از رؤسای خوارج در سیستان، و پاسخ او به هارون که از گزارش‌های ممتاز و منحصربه فرد این کتاب است؛ مؤلف مطالب جدیدی در باره تسلط ترکان بر سیستان دارد و شرح مفصّلی در باره امیران صفاری و فتوحات آنان ارائه می‌دهد و بر خلاف نوشته‌های مورخانِ دولت‌های رقیب مانند سامانیان و سلجوقیان و غزنویان ــ که به دشمنی با صفاریان پرداخته بودند ــ از آنان به نیکی یاد می‌کند....

تاریخ سیستان از کتاب‌های کهن به زبان فارسی است که چندین تن (احتمالاً دو نفر) در طی سده‌های پنجم تا هشتم قمری آن را به نگارش درآورده‌اند.این کتاب جدا از ارزش تاریخی، از نظر زبان و ادبیات فارسی اهمیت بسیار زیادی دارد.از این کتاب تنها یک نسخه خطی به دست آمده است که تاریخ نوشتن نسخه، متعلق به سال ۸۳۹ خورشیدی (۸۶۴ قمری) و تاریخ تألیف آن سال ۷۰۴ خ. (۷۲۵ ق.) است.این کتاب تألیف یک نفر نیست، بلکه دو یا سه نفر یکی پس از دیگری آن را به نگارش درآورده‌اند...

تاریخ دقیق تألیف این کتاب معلوم نیست و مؤلف آن نیز شناخته شده نیست.به نوشته ملک الشعرای بهار ، مصحح تاریخ سیستان، این کتاب حدوداً بین سال‌های ۴۴۵ تا ۷۲۵ تألیف شده است.بهار تاریخ سیستان را، به اعتبار شیوه تحریر آن و ذکر کردن مطالب تاریخی تا سال ۴۴۸ و ایجاد شدن هفده سال وقفه در نقل رویداد‌های تاریخی، به دو قسمت تقسیم کرده و مولانا شمس الدین محمد موالی را مؤلف قسمت نخست و محمودبن یوسف اصفهانی را مؤلف قسمت دوم دانسته است.

قسمت اول کتاب ــ که یک سوم حجم کتاب را دربرمی گیرد ــ در زمان ابوالفضل نصربن احمد (متوفی ۴۶۵) ملقب به تاج الدین، امیر سیستان، تألیف شده و در آن رویداد‌های سیستان از تاریخ تشکیل آن تا ۴۴۸ آمده است.قسمت دوم، ادامه وقایع از ۴۶۵ تا ۷۲۵ است.