تاریخ سری مغولان

تاریخ سری مغولان

نویسنده: پل پلیو
مترجم: شیرین بیانی
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 130
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1350 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

ایران در طی تاریخ خود، سه چهار حادثه خطیر و مصیبت بار را پشت سر گذاشته ، كه یكی از آنها حمله مغول، و سپس دوران حكومت این قوم بر ایران است كه بر سراسر زندگی مادی و معنوی آن از جهات مختلف سایه افكنده، و فصلی جدید در تاریخ این سرزمین گشوده، كه آثار آن تا قرنهای متمادی ، همچنان مشهود و نمودار است.

تاریخ سرّی مغولان ، کتابی تاریخی در بارة پیشینة اقوام مغول و چگونگی تکوین فرمانروایی آنان . این کتاب از معدود آثار مکتوب بازمانده از مغولان و تنها مدرکی است که نگاه آنان را به حوادث تاریخی ، بدون تحلیلهای ملتهای دیگر از آنان ، نشان می دهد.

کتاب مشتمل است بر روایاتی منظوم از سرچشمه های اسطوره ای خاندان تِموچین (چنگیزخان )، از هنگامی که اولین اسلاف مغولان از دریای تنگریس به سرچشمة رود انان در مغولستان غربی آمدند، و شرح رخدادهای تاریخی آنان تا اواخر حکومت اوگتای (626ـ639)، نخستین جانشین چنگیزخان .

گسترة جغرافیایی رخدادهای مورد بحث در این اثر شامل برخی سرزمینهای آسیای مرکزی ، مغولستان ، چین ، افغانستان و پاکستان است . بخش عمدة مطالب این کتاب در بارة نیاکان و کودکی تموچین (فصل اول )، زندگی خانوادگی و مناسبات خصوصی و عاطفی وی با نزدیکانش ، سیاستهای او در قبال دیگر اقوام مغول ، نخستین فتوحات و به قدرت رسیدن او و به طور خلاصه مراحل تبدیل شدن وی به فرمانروای کل قبایل صحراگرد مغول و ترک است . همچنین به تشکیلات و قوانین مغولها، تعداد جمعیت و سازمان لشکری و آیین و مذهب آنان پرداخته شده و ضمن این مطالب ، زندگی چادرنشینی بخوبی ترسیم شده است .

تاریخ سرّی مغولان به آن بخش از تاریخ مغولان که در چین رخ داده ، با جزئیات بیشتر پرداخته ، اما گزارشهای آن در بارة نبردهای چنگیز در سرزمینهای اسلامی در غرب و هجوم وی به روسیه و اروپای شرقی ، آشفته و بسیار مختصر است . این اثر که ظاهراً مجموعه روایاتی شفاهی بوده ، نمونة آشکار داستانگویی به مثابة تاریخ و نقطة عطفی است در سنّت ادبی قوم مغول ، یعنی تبدیل تاریخ و ادبیات شفاهی به مکتوب . گویا این شرح مکتوب روایت رسمی و پذیرفته شدة خاندان حکومتی مغولان از سرگذشتشان و در تملک آنان بوده است و احتمالاً مخاطبان آن نیز فقط اشراف مغول بوده اند .

تاریخ سرّی مغولان یکی از منابع مهم خواجه رشیدالدین فضل اللّه همدانی در تألیف جامع التواریخ بوده است . نسخه ای که اساس ترجمه ها و تحقیقات قرار گرفته ، همان متن چینی مذکور است ، اما منحصر به فرد بودن آن ، راهی برای تأیید یا نفی قطعی بیشتر مطالب آن باقی نگذاشته است . بارتولد این اثر را «حماسة قهرمانی » و داده های آن را تاحدی غلوآمیز دانسته است . با اینهمه ، نمی توان اهمیت آن را به مثابة منبع مطالعات تاریخی و جامعه شناسی تطبیقی و سندی برای پژوهش در طرز فکر و شیوة زندگی و تمدن اقوام چادرنشین صحراهای اروپاسیا/ اوراسیا در سدة هفتم نادیده گرفت...