تاریخ روابط روس و ایران

نویسنده: سیدمحمدعلی جمالزاده
ناشر: سخن
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 249
اندازه کتاب: رقعی زرکوب - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

در این کتاب، تاریخ روابط روسی و ایران از قدیم‌ترین ایام تا اوایل سلطنت قاجار بازگو شده است. کتاب در دو بخش تنظیم شده، هر بخش با ضمایمی همراه است. در بخش نخست، مولف با اشاره به پیشینه روابط روس‌ها و ایرانیان، چهار مرحله هجوم روس‌ها به خاک ایران را شرح داده، در پی آن، به چگونگی تصرف شهر بروعه از سوی روس‌ها و فتح وی سخن می‌گوید. روابط تجارتی ما بین ایران و روس در عهد ساسانیان و پنجمین هجوم روس‌ها به خاک ایران از دیگر مطالب بخش اول است. در بخش دوم، روابط روس‌ها با ایرانیان از دوره سلاطین آق قویونلو و عهد صفویه تا اوایل دوره آقا محمد خان قاجار بازگو می‌گردد. کتاب با توضیحات و فهرست اعلام به پایان می‌رسد....

روابط ایران و روسیه تاریخچه طولانی دارد تا جایی که برخی مورخین آغاز ارتباط بین مردم این دو سرزمین را سده سوم میلادی می‌دانند.در بررسی تاریخی روابط ایران و روسیه تا آغاز انقلاب مشروطیت می‌توان به یکی از تجاوزات نظامی روسها اشاره نمود که با تصرف آشوراده و تسخیر بخارا و خیوه و مرو و خوقند و ایالات ترکستان و پیشرفت آنها تا حدود خراسان، به عهدنامه‌ای رسمی مبنی بر واگذاری آن سرزمین‌ها به روسیه در سال ۱۲۹۸ انجامید.

تجاوزات پی در پی و کمرشکن روسیه به حقوق ایران و زیر پا گذاشتن حاکمیت آن با فشارهای فوق‌العاده و گرفتن امتیازات بسیار، ایران را از پا انداخت و آثار روحی بدی بر ملت ایران گذاشت. مقاله حاضر به شرح این وقایع می‌پردازد.

«سید محمدعلی جمالزاده نویسنده صاحب‌ نام، در سال‌هایی که مجله‌ی کاوه در برلین چاپ می‌شد، بنا به تمایل سیدحسن تقی‌زاده، درباره روابط تاریخی میان ایران و روسیه به نگارش کتابی پرداخت که بخش‌بخش به همراه هر شماره از مجله کاوه منتشر می شد و به مناسبت آن‌که مبتنی بر ماخذ و مدارک اساسی بود، به زودی شهرت یافت. متاسفانه با تعطیل شدن مجله کاوه جمالزاده نتوانست آن تاریخچه را به پایان برد و کتاب را تکمیل کند.

اما انتشارات بنیاد موقوفه افشار کتاب را همانگونه که بود، منتشر کرد. شاید بتوان گفت که بخش سیاست روسیه در ایران از کتاب سیاست اروپا در ایران نگارش دکتر محمود افشار تا حدودی مکمل این تاریخچه است.» آنچه خواندید یادداشتی از ایرج افشار است که در ابتدای کتاب حاضر آمده است.